1963 τουρκοανταρσία η πρώτη μαχαιριά στη καρδιά της νεοσύστατης Κυπριακής Δημοκρατίας

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

images cyprus greece
Συμπληρώθηκαν 51 χρόνια από τα αιματηρά γεγονότα του 1963 μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, που, στην συνέχεια, έφεραν πολλά δεινά στην Κύπρο με αποκορύφωμα, 11 χρόνια μετά την τουρκική εισβολή του 1974, την de facto και την συνεχιζόμενη τουρκική στρατιωτική κατοχή του βορείου τμήματος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τα επεισόδια ξέσπασαν Παρασκευή 21 προς Σάββατο 22 Δεκεμβρίου του 1963, όταν ένας αστυνομικός έλεγχος, στην κεντρική εμπορική οδό Ερμού της Λευκωσίας είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο δύο τουρκοκυπρίων και την γενίκευση των συγκρούσεων σε όλη την Κύπρο με εκατοντάδες νεκρούς τους επόμενους μήνες, αγνοούμενους και την χάραξη στον χάρτη «πράσινης γραμμής», με την οποία «κόπηκε» στα δύο η κυπριακή πρωτεύουσα.

   Για να αναληφθεί κανείς επακριβώς την 21η Δεκεμβρίου 1963, τη κατασκότεινη αιματηρή έναρξη της ένοπλης τουρκικής επίθεσης εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Ελληνισμού στην Κύπρο, την έκτοτε τιτλοφορούμενη «Τουρκανταρσία1963-64», θα πρέπει πρωτίστως να έχει μελετήσει τους ίδιους τους Τούρκους. Εκείνους δηλαδή που τη σχεδίασαν και μυστικά, μεθοδικά, συστηματικά, υπομονετικά, αποφασιστικά και απαρέγκλιτα την προετοίμαζαν. Με όλες τις διατεταγμένες δυνάμεις του τουρκικού κράτους. Και με τις ασφυκτικά ελεγχόμενες από την Άγκυρα δυνάμεις της τουρκοκυπριακής μειονότητας. Η  υλοποίηση του σχεδιασμού αυτούεκτελέστηκε με τον ένοπλο στρατιωτικό βραχίονα του τουρκικού Γενικού Επιτελείου στην Κύπρο, τη Τ.Μ.Τ. και την πολιτική πτέρυγα του ίδιου Επιτελείου, τη Τουρκοκυπριακή ηγεσία, Ραούφ Ντενκτάς και Φαζίλ Κιουτσούκ. Οι οποίοι, διά της τρομοκρατίας τής Τ.Μ.Τ. είχαν υπό τον απόλυτο έλεγχό τους τη μειονότητα, δολοφονώντας κι εξουδετερώνοντας κάθε διαφωνούντα Τουρκοκύπριο.
  Ο πολιτικός ορίζοντας στην Κύπρο είχε αρχίσει να μαζεύει σύννεφα, από τα τέλη Νοεμβρίου, με την πρόταση του τότε προέδρου, αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’, για τροποποιήσεις στο Σύνταγμα, που αφορούσαν στη διανομή των εξουσιών ανάμεσα στην ελληνοκυπριακή και τουρκοκυπριακή κοινότητα και θα το καθιστούσαν, πιο λειτουργικό και αποτελεσματικό. Οι τροποποιήσεις, που πρότεινε ο Μακάριος, μεταξύ άλλων, αφαιρούσαν το δικαίωμα βέτο από τον Ελληνοκύπριο πρόεδρο και τον Τουρκοκύπριο αντιπρόεδρο και άλλαζαν το σύστημα των χωριστών πλειοψηφιών, περιορίζοντας τα υπερπρονόμια της τουρκοκυπριακής κοινότητας σε διασφαλισμένα δικαιώματα μειονότητας. Πριν ακόμα εκφράσει την άποψή της η τουρκοκυπριακή ηγεσία, έσπευσε η Τουρκική Κυβέρνηση να επιδώσει έντονο και προσβλητικό υπόμνημα στον Μακάριο, με το οποίο απέρριπτε τα «Δεκατρία Σημεία», θεωρώντας τις προτάσεις, ως προσπάθεια αλλαγής της Συνθήκης Ζυρίχης-Λονδίνου και περιορισμού των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων.
Στην Αθήνα η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή είχε εκφράσει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την αντίθεση της σε αλλαγή των Διεθνών Συμφωνιών, για την Κύπρο ήδη από τον Απρίλιο του 1963. Η Βρετανία αποδείχτηκε ότι εξαπάτησε τον Μακάριο, αφού τον ενθάρρυνε, αλλά δεν βοήθησε να συζητήσει η Άγκυρα τα «Δεκατρία Σημεία». Τη συνταγματική κρίση διαδέχονται αιματηρές διακοινοτικές ταραχές, με αφορμή αστυνομικό έλεγχο Τουρκοκυπρίων από Ελληνοκυπρίους αστυνομικούς. Στις αρχές Δεκεμβρίου 1963, έφθασαν, στον υπουργό Εσωτερικών Πολύκαρπο Γιωρκάτζη, πληροφορίες ότι επίκειται η διανομή 300 αυτόματων όπλων, από τον τουρκοκυπριακό τομέα Λευκωσίας σε Τουρκοκυπρίους, εκτός της πόλης. Οι υποψίες ενισχύθηκαν, όταν οι Τουρκοκύπριοι υπουργοί πρότειναν, ως μέτρο βελτίωσης των διακοινοτικών σχέσεων τη διενέργεια αστυνομικών ελέγχων σε αυτοκίνητα μόνο από αστυνομικούς της ίδιας κοινότητας με τους επιβάτες. Το Υπουργικό Συμβούλιο επέμεινε, ωστόσο, να διατηρηθούν οι μικτές περίπολοι και οι μικτοί έλεγχοι, ενώ ο διοικητής της Τ.Μ.Τ. ( παραστρατιωτική τουρκοκυπριακή οργάνωση), Μποζκούρτ, έδωσε εντολή να μην σταματούν τα τουρκοκυπριακά αυτοκίνητα ή να αρνούνται την έρευνα της Αστυνομίας.
   Η αφορμή δόθηκε από ένα τυχαίο περιστατικό στην οδό Ερμού στη Λευκωσία το βράδυ της 20ής Δεκεμβρίου προς την 21η Δεκεμβρίου του 1963. Ο έλεγχος ενός ύποπτου για μεταφορά όπλων αυτοκινήτου Τουρκοκυπρίων, εξελίχθηκε τελικά σε αιματηρό επεισόδιο με το θάνατο ενός Τουρκοκύπριου, μίας Τουρκοκύπριας της ιερόδουλης Τζεμαλιέ και τον τραυματισμό ενός Ελληνοκύπριου. Ο τρόπος με τον οποίο εξελίχθηκαν τα γεγονότα εκείνο το βράδυ, από το οποίο άναψε η σπίθα που πυροδότησε την όλη κατάσταση, δείχνει και το πόσο οργανωμένες και έτοιμες ήταν για τη δημιουργία επεισοδίων οι ομάδες Τουρκοκυπρίων, οι οποίες δρούσαν υπό την καθοδήγηση της Τ.Μ.Τ και της Τουρκίας. Λίγες ώρες μετά το επεισόδιο, οι συγκρούσεις είχαν ήδη γενικευθεί και οι Τουρκοκύπριοι είχαν αρχίσει να θέτουν σε εφαρμογή τα σχέδια τους για δημιουργία θυλάκων με την αποκοπή της Λευκωσίας. Εκείνες τις μέρες όμως, οι πληροφορίες για οργάνωση και εξοπλισμό των Τουρκοκυπρίων, αλλά και για συγκεντρώσεις που πραγματοποιούνται σε διάφορα σημεία, ήταν συγκεκριμένες. Η ανακοπή και ο έλεγχος του συγκεκριμένου τουρκοκυπριακού οχήματος, δεν έγινε τυχαία. Υπήρχαν πολλές και συγκεκριμένες πληροφορίες για μεταφορά όπλων και η εξέλιξη των γεγονότων δείχνει ότι αυτές δεν ήταν αβάσιμες. Γεγονός επίσης που προκάλεσε έκπληξη στους τότε αστυνομικούς που πραγματοποίησαν τον έλεγχο, ήταν το σε πόσο σύντομο χρονικό διάστημα και μάλιστα σε περασμένη ώρα, είχε μαζευτεί πλήθος Τουρκοκυπρίων από το συνοικισμό του Αγίου Λουκά γύρω τους, απειλώντας από στιγμή σε στιγμή να τους λιντσάρουν επειδή σταμάτησαν για έλεγχο το τουρκοκυπριακό αυτοκίνητο. Βέβαια, αυτό αποδεικνύει και το οργανωμένο του σχεδίου για δημιουργία έντασης.
Οι εκκλήσεις του προέδρου Μακαρίου και του αντιπρόεδρου Κιουτσούκ έπεσαν στο κενό και η σύγκρουση επεκτάθηκε στη Λάρνακα. Την επομένη επεκτάθηκαν και στην Αμμόχωστο. Η κατάσταση κλιμακώθηκε επικίνδυνα με την ΤΟΥΡΔΥΚ, ένα τουρκικό στρατιωτικό απόσπασμα που εγκαταστάθηκε στην Κύπρο με βάση τη Συνθήκη Συμμαχίας, να βγαίνει, την ημέρα των Χριστουγέννων, από το στρατόπεδο της και να συμμετέχει στις συγκρούσεις, υποστηρίζοντας την προσπάθεια των Τουρκοκυπρίων ενόπλων να ενισχύσουν τις οχυρώσεις τους γύρω από το τουρκοκυπριακό χωριό Ορτάκιοϊ. H ΕΛΔΥΚ (Ελληνική Δύναμη Κύπρου, εγκαταλείπει και αυτή το στρατόπεδο της, προς υποστήριξη των Ελληνοκυπρίων, αλλά επιστρέφει σε αυτό, όταν ο Μακάριος αποδέχτηκε την κοινή παρέμβαση των Εγγυητριών Δυνάμεων, για εκτόνωση της κρίσης. Στις 26 Δεκεμβρίου 1963,η ελληνοκυπριακή πλευρά παραδίδει στον Ερυθρό Σταυρό 800 γυναικόπαιδα από την τουρκοκυπριακή κοινότητα, που είχαν απομακρυνθεί από την περιοχή των μαχών, και η τουρκοκυπριακή πλευρά παραδίδει 26 ελληνοκύπριους.
Στις 30 Δεκεμβρίου 1963 υπογράφηκε η πρώτη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός. Με την ίδια συμφωνία χαράχθηκε και η λεγόμενη «πράσινη γραμμή», κατά μήκος του κέντρου της Λευκωσίας, για να χωρίσει τις βόρειες τουρκοκυπριακές από τις νότιες ελληνοκυπριακές συνοικίες της. Η οριοθέτηση της διαχωριστικής γραμμής ανατέθηκε στον Βρετανό υποστράτηγο, Πίτερ Γιανγκ, ο οποίος τη χάραξε πάνω στο χάρτη με ένα πράσινο μολύβι. Ως ειρηνευτική δύναμη παρεμβλήθηκαν ανάμεσα στους αντιμαχόμενους Βρετανοί στρατιώτες των Βάσεων, αναλαμβάνοντας το ρόλο του μεσολαβητή, που επεδίωκαν εξαρχής. Στις 15 Ιανουαρίου 1964 συνήλθε πενταμερής συνδιάσκεψη στο Λονδίνο για την εξεύρεση λύσης. Η συνδιάσκεψη οδηγήθηκε σε αποτυχία . Ο Κιουτσούκ είχε ήδη διακηρύξει ότι «το Σύνταγμα είναι νεκρό» και ότι δεν υπήρχε πλέον προοπτική συνύπαρξης των δυο κοινοτήτων στην Κύπρο. Σε συνέντευξη του στη Le Monde ήταν πιο ξεκάθαρος για τα τουρκικά σχέδια: «Θέλουμε χωριστό κράτος. Ήδη προχωρούμε προς την κατεύθυνση της δημιουργίας χωριστής διοίκησης, έχουμε δική μας Αστυνομία και τηλεπικοινωνίες», δήλωσε. Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, με την απόφασή του αρ. 186/4-3-1964, εγκατέστησε για πρώτη φορά στην Κύπρο ειρηνευτική δύναμη 7.000 ανδρών. Οι ταραχές του Δεκεμβρίου 1963 κορυφώθηκαν στρατιωτικά, στις αρχές Αυγούστου του 1964, όταν ελληνικές δυνάμεις και δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς επιτέθηκαν στον τουρκοκυπριακό θύλακα των Κόκκινων. Η Τουρκία αντέδρασε άμεσα στην επίθεση και η αεροπορία της βομβάρδισε ελληνοκυπριακές θέσεις στην Τυλληρία με βόμβες ναπάλμ, καθιστώντας σαφείς τις προθέσεις της σε περίπτωση εμπλοκής. Πενήντα πέντε Ελληνοκύπριοι σκοτώθηκαν, εκ των οποίων οι 28 πολίτες.
Ντίνος Ορφανός ΤΡιμίκλινη

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

ΔΗΜΟΦΙΛΗ