Το πιο πολύπλοκο «μηχάνημα» στη Γη

Γνωρίζετε ότι χρειάζονται έξι μόλις λεπτά για να αντιδράσουν τα νευρικά κύτταρα στο αλκοόλ; Με ποιο τμήμα του εγκεφάλου αντιλαμβανόμαστε άραγε τους ήχους; Και πώς μας βοηθά ο ιππόκαμπος να θυμόμαστε το παρελθόν μας; Αυτά και άλλα πολλά «μυστικά» του θαυμαστού κόσμου του ανθρώπινου εγκεφάλου θα μας αποκαλυφθούν αυτό το Σαββατοκύριακο στο Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, σε μια διαφορετική επιστημονική εκδήλωση, «φιλική στον χρήστη».

Επίκεντρό της, το φορητό ψηφιακό πλανητάριο «Planetarium on the go», το οποίο θα έχει πάρει τη μορφή εγκεφάλου, όπου ο επισκέπτης θα μπορεί να παρακολουθήσει την ταινία «Neurodome» με εντυπωσιακές εικόνες του εγκεφάλου από πραγματικά ερευνητικά ευρήματα.
Πρόκειται για την εκδήλωση «Εξερευνώντας τον εγκέφαλο» που διοργανώνει η Ακαδημία Νευροεπιστημών υπό την αιγίδα της Ελληνικής Εταιρείας Νευροεπιστημών, στο πλαίσιο της διεθνούς Εβδομάδας Ενημέρωσης για τον Εγκέφαλο (Brain Awareness Week 2018). «Ο εγκέφαλος είναι το πιο πολύπλοκο μηχάνημα που υπάρχει πάνω στη Γη», λέει στην «Καθημερινή» ο κ. Κωνσταντίνος Τσάμης, νευρολόγος – επιστημονικός συνεργάτης στο Νευροχειρουργικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και επιστημονικός υπεύθυνος της εκδήλωσης. «Πιο πολύπλοκο και από τον πιο πολύπλοκο υπολογιστή. Γι’ αυτό και η έρευνα σε παγκόσμιο επίπεδο γύρω από τη λειτουργία του είναι εκτεταμένη. Εχουμε ήδη κατανοήσει ότι όλη μας η συμπεριφορά, οι αποφάσεις, τα συναισθήματα, οι αναμνήσεις, οι ενέργειες, το πώς κατανοούμε τον κόσμο γύρω μας, όλα εξαρτώνται από τον εγκέφαλό μας».
Η ιδέα της εκδήλωσης προέκυψε όταν, πέρυσι, ο κ. Τσάμης μαζί με συναδέλφους του έτυχε να παρακολουθήσει μια προβολή στο «Planetarium on the go» – ένα φορητό πλανητάριο με σταθερό θόλο διαμέτρου 6 μ. και επιφάνεια οθόνης 57 m2, δημιουργία των πολιτικών μηχανικών και ερασιτεχνών αστρονόμων Κώστα και Χρήστου Σακκά και του αστροφωτογράφου Φάνη Μουτσόπουλου, το οποίο λειτουργεί με την εποπτεία του γνωστού αστρονόμου Νικόλαου Ματσόπουλου. Εδώ και δύο χρόνια, το φορητό πλανητάριο έχει φέρει… τον ουρανό με τ’ άστρα και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της χώρας, σταθμεύοντας από προαύλια σχολείων μέχρι πλατείες και κλειστά γυμναστήρια. «Είδαμε πώς παρουσιάζεται ένα αντικείμενο άγνωστο σε μας και στους συνεργάτες μας, το Διάστημα.
Μέσα από το πλανητάριο μπορέσαμε να καταλάβουμε με εύκολο και ευχάριστο τρόπο πράγματα που δεν μπορούσαμε ούτε να φανταστούμε. Αρχίσαμε λοιπόν να συζητάμε ότι θα άξιζε να γίνει κάτι αντίστοιχο και με τον εγκέφαλο, ένα εξίσου “δύσκολο” αντικείμενο», λέει ο κ. Τσάμης. Σε συνεννόηση με την ομάδα του πλανηταρίου, εντόπισαν την κατάλληλη ταινία και, επικοινωνώντας με τον δημιουργό της, εξασφάλισαν τα δικαιώματα προβολής. Το «Neurodome» ταξιδεύει τον θεατή μέσα στον ίδιο τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Μέσα από το εντυπωσιακό περιβάλλον του πλανηταρίου και με τρισδιάστατες απεικονίσεις, κάνει προσβάσιμες τις ανακαλύψεις αιχμής της νευροεπιστήμης και τις σύνθετες βιολογικές δομές που δύσκολα μπορούν να αποτυπωθούν σε δισδιάστατες εικόνες σε βιβλία.
Εντυπωσιακή «αξονική»
Με άξονα το πλανητάριο, στο ΚΠΙΣΝ έχει στηθεί μια εντυπωσιακή «αξονική» του εγκεφάλου. «Θα παρουσιάσουμε τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου από όλες τις πλευρές. Τόσο μακροσκοπικά, την ανατομία του, όσο και μικροσκοπικά, τα νευρικά κύτταρα, τις αποφυάδες, αλλά και από την πλευρά των αποτελεσμάτων της επίδρασής μας στον εγκέφαλο». Ολο το πρόγραμμα αλλά και περισσότερες πληροφορίες στο www.exploringthebrain.gr.