Τα drones που ο αποκαλούνταν κοροϊδευτικά «για τους γάμους» έχουν εξελιχθεί σε «game changer» αλλάζοντας πλήρως το πρόσωπο του πολέμου, αποτελώντας μια από τις μεγαλύτερες απειλές τόσο για τον ουκρανικό, όσο και για τον ρωσικό στρατό.
Τα drones Mavic, τα πιο περιβόητα του πολέμου στην Ουκρανία, στις αρχές τα πετούσαν σε αποστάσεις έως 3 χιλιόμετρα. Αυτή την στιγμή είναι κάπου στα 20 χιλιόμετρα!
Game changer
Ο πόλεμος και οι ανάγκες πίεσαν τους Ουκρανούς να εφεύρουν εναλλακτικές λύσεις, δεδομένου ότι δεν είχαν επαρκή όπλα στην αρχή του πολέμου. Οι πολυμήχανοι στρατιώτες κατέφυγαν στη χρήση μικρών drones (τετρακόπτερα) που διατίθενται στο εμπόριο όχι μόνο για τους σκοπούς αναγνώρισης, αλλά και ως όπλα. Έτσι, τα drones έχουν ονομαστεί δύο φορές ως «game changer» του ρωσο-ουκρανικού πολέμου. Για πρώτη φορά, όταν η έλλειψη βλημάτων πυροβολικού μετέτρεψε τα πολιτικά drones σε αναπόσπαστο στοιχείο των εχθροπραξιών. Η δεύτερη φορά ήταν όταν ο ουκρανικός στρατός άρχισε να χρησιμοποιεί drones κατηγορίας FPV. Υψηλής ακρίβειας, γρήγορα και κυρίως πάμφθηνα, αυτά τα «ελικοπτεράκια» άρχισαν να χρησιμοποιούνται στον ουκρανικό στρατό και στη συνέχεια υιοθετήθηκαν από τους Ρώσους.
Πρόοδος
Είναι πιθανό ότι η πρόοδος στον εν λόγω τομέα θα επισημανθεί για τρίτη φορά, αν και αυτή την φορά πρέπει να είναι οι Ρώσοι που ηγούνται της σχετικής πρωτοβουλίας. Ο ρωσικός στρατός, όπως λένε οι Ουκρανοί, έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί drones FPV με σύστημα αυτόματης πρόσκτησης στόχου και μηχανική όραση στο μπροστινό μέρος. Επιπλέον, σε λειτουργία θερμικής απεικόνισης, δηλαδή και για τη νύχτα. Αν και αυτό το μέτρο αυξάνει σημαντικά την τιμή των συστημάτων, επιτρέπει τη χρήση τους τη νύχτα ώστε να μπορούν να διαταράσσουν τον ανεφοδιασμό των ουκρανικών στρατευμάτων στην πρώτη γραμμή, που πραγματοποιείται κυρίως τη νύχτα. Ορισμένοι ειδικοί τις θεωρούν προς το παρόν πειραματικές συσκευές. Ωστόσο, εάν ολοκληρωθεί το πείραμα και αρχίσουν να παράγονται μαζικά τέτοια «ελικοπτεράκια», αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει και πάλι σημαντικά την πορεία των εχθροπραξιών. Οι Ουκρανοί κατασκευαστές μόλις άρχισαν να θέτουν σε λειτουργία την παραγωγή τέτοιων drones.
Η στάση των ουκρανικών αρχών απέναντι στα UAV πριν τον πόλεμο πρέπει να ήταν παρόμοια με την κυρίαρχη στάση στην Ελλάδα για τα «γαμήλια drones». Βέβαια στην Ουκρανία οι εξελίξεις είναι λόγω του πολέμου ραγδαίες και η τελευταία δήλωση αλλά και πρόγραμμα για αυτά τα drones είναι η υπόσχεση για παραγωγή / μετατροπή 1,0 ενός εκατομμυρίου drones FPV το 2024. Πριν μερικές μέρες η ουκρανική κυβέρνηση κάλεσε τους Ουκρανούς, μεταξύ άλλων μέσω του Facebook, να «συναρμολογήσουν ένα drone FPV στο σπίτι στην κουζίνα τους», διαφημίζοντας με αυτόν τον τρόπο ένα διαδικτυακό μάθημα για το πως μπορεί να συναρμολογηθεί και να τροποποιηθεί ένα τέτοιο drone στο σπίτι. Προϋπόθεση, η προμήθεια ενός drone FPV για μερικές εκατοντάδες δολάρια. Στην συνέχεια, παρόμοια με την ιδέα του «περιπλανώμενου πυρομαχικού», θα μπορεί να κατευθυνθεί απευθείας στον στόχο και να πυροδοτηθεί.
Τα drones FPV χρησιμοποιούν ένα αναλογικό σύστημα μετάδοσης βίντεο. Βεβαια και αυτό μπορεί να μπλοκαριστεί και ο χειριστής να χάσει την επαφή μαζί του. Τα πρωτόκολλα για τον έλεγχο των drones μπορούν εύκολα να διαταραχθούν από τον εχθρό. Αυτό το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με τη χρήση πολλών drones ταυτόχρονα. Η συνδυασμένη χρήση με άλλα εμπορικά drones, που αναλαμβάνουν τη λειτουργία ρελέ, χρησιμεύει στην αύξηση της αποτελεσματικής εμβέλειας των drones FPV, στη βελτίωση του σήματος μετάδοσης και στην αύξηση της πιθανότητας επιβίωσης των ίδιων των χειριστών, οι οποίοι βρίσκονται πάντα σε τέτοια απόσταση ώστε να διατηρούν την επικοινωνία με το drone. Ωστόσο, έχει επισημανεθί ότι η χρήση ρελέ αυξάνει περαιτέρω τον λανθάνοντα χρόνο της μετάδοσης, που είναι επίσηας μια άλλη πρόκληση για τον χειριστή.
Προς το παρόν ένα τέτοιο drone δεν θα πρέπει να είναι ακόμα σε θέση να αναγνωρίσει τους στόχους από μόνο του. Ο εχθρός γι ‘αυτό το drone θα είναι το σύνολο των εικονοστοιχείων που του επισημαίνει ο χειριστής του. Αρκεί ο χειριστής ενός τέτοιου drone να το πετάξει σε απόσταση από την οποία μπορεί να καθορίσει τον στόχο. Και τότε αυτό θα κάνει τα πάντα από μόνο του: θα επικεντρωθεί στο σημείο που πρέπει να το καταστρέψει και να πετάξει σε αυτό, ακόμα κι αν το αντικείμενο (για την περίπτωση και ο άνθρωπος όπως είδαμε ήδη σε βίντεο στα ΜΚΔ) κινείται. Έτσι, δεν χρειάζονται τόσο έμπειροι χειριστές για να χειριστούν μια τέτοια συσκευή. Τώρα ο χειριστής του δεν θα χρειαστεί την εμπειρία για να το χειριστεί επιδέξια – πρέπει να απογειώσει το «ελικοπτεράκι» στον αέρα και να το πετάξει στην περιοχή ενδιαφέροντος. Αυτό σημαίνει ότι ο αριθμός των χειριστών drones θα αυξηθεί σημαντικά.
Τα drones FPV είναι πολύ πιο εύκολο να συναρμολογηθούν αλλά πολύ πιο δύσκολο να ελεγχθούν. Ταχύτητες άνω των 100 χιλιομέτρων την ώρα και η μεγάλη ευελιξία τους επιτρέπουν σε αυτά τα «ελικοπτεράκια» να βομβαρδίζουν οτιδήποτε, να κηνυγούν μεμονωμένους ανθρώπους, να επιτίθενται σε στόχους μεμονωμένα ή σε μικρά σμήνη, αν και το τελευταίο απαιτεί αρκετές ικανότητες και σχετική εμπειρία των χειριστών.
Μέχρι στιγμής τα drones FPV απαιτούν σημαντικά περισσότερο εκπαιδευμένο προσωπικό σε σύγκριση με τα στρατιωτικά συστήματα. Ο έλεγχός τους έχει σχεδιαστεί ως «χειροποίητος» και τα πρωτόκολλα βοήθειας, που σταθεροποιούν ή αυτοματοποιούν την πτήση, δεν αποτελούσαν μέρος των drones. Σύμφωνα με συνεντεύξεις με Ουκρανούς χειριστές drones FPV, η πιθανότητα επιτυχίας των αποστολών FPV λέγεται ότι είναι περίπου 20% ακόμη και για έμπειρους χειριστές. Για λιγότερο έμπειρους μερικές φορές πρέπει να χρησιμοποιηθούν 8 ή περισσότερα drones ώστε να καταστεί δυνατή η επιτυχής εμπλοκή ενός στόχου.
Περιληπτικά, ένα τέτοιο drone μπορεί να χτυπήσει τον στόχο με μεγαλύτερη ακρίβεια, επειδή δεν θα εξαρτάται πλέον από το πόσο επιδέξια το ελέγχει ο πιλότος του. Η πρόοδος έχει εξελιχθεί μέσα από την επικοινωνία, τώρα προστίθεται η πρόσκτηση του στόχου. Αναφέρονται δύο τρόποι: ένα νευρωνικό δίκτυο και η μηχανική όραση.
Η μηχανική όραση είναι η χρήση (πάντα από την οπτική γωνία του προσώπου – FPV) της εικόνας από την κάμερα που μεταδίδεται σε πραγματικό χρόνο. Η χαμηλή τιμή του συστήματος σημαίνει ότι χρησιμοποιείται μια κάμερα με σχετικά χαμηλή απόδοση, χωρίς σταθεροποίηση και χωρίς να περιστρέφεται. Αυτό καθιστά δύσκολη τόσο την πλοήγηση και προπάντων τον εντοπισμό αξιόλογων στόχων. Αυτό αντιμετωπίζεται μεταξύ άλλων με τη χρήση drones FPV σε συνδυασμό με άλλα αναγνωριστικά drones – στρατιωτικά συστήματα αλλά και μεγαλύτερα εμπορικά drones με καλύτερη κάμερα. Οι πιλότοι του αναγνωριστικού drone επιφορτίζονται με την παρακολούθηση μιας περιοχής για τον εντοπισμό αξιόλογων στόχων. Μόλις γίνει αυτό, το FPV drone καθοδηγείται στην περιοχή του στόχου και στην τελική προσέγγιση ο πιλότος το κατευθύνει ακριβώς στον στόχο. Για να διασφαλιστεί ότι αυτό θα συμβεί χωρίς μεγάλη χρονοτριβή, η εικόνα του βίντεο σε πραγματικό χρόνο από το αναγνωριστικό drone μοιράζεται τόσο με τα λοιπά στρατεύματα στο έδαφος όσο όσο και με τις ομάδες των drone FPV.
Συνεχής εξέλιξη
Δύο ακόμη προκλήσεις στην εναέρια αναγνώριση που μπορεί να αντιμετωπίζει ο ουκρανικός και ο ρωσικός στρατός και με τις οπίες πειραματίζεται ως προς τις λύσεις. Η πρώτη είναι τεχνικές λύσεις που θα επιτρέψουν τη χρήση κεραιών για τους πιλότους FPV ώστε να είναι σε θέση να ελέγχουν το drone από μια σχετικά ασφαλή περιοχή γι ‘αυτούς. Η δεύτερη είναι τα πειράματα με τη χρήση συσκευών στα drones που θα εμποδίζουν τον εχθρό να κατανοήσει την κατεύθυνση κίνησης του drone και επομένως να το καταστρέψει.
Η εξέλιξη είναι συνεχής – ας φανταστούμε: βελτίωση των κεφαλών τους, αύξηση του βάρους της κεφαλής, αύξηση της εμβέλειας του drone ή και τυποποίηση πυρομαχικών. Η τρέχουσα πρακτική χρήσης τύπων πυρομαχικών που αναπτύχθηκαν για διαφορετικό σκοπό, στα drones FPV, οδηγεί σε χαμηλότερη αξιοπιστία. Έχουν τεκμηριωθεί πολυάριθμα χτυπήματα που δεν κατέστρεψαν το επιτιθέμενο όχημα επειδή τα πυρομαχικά δεν λειτούργησαν. Η εμβέλεια είναι ένα επόμενο σημείο, όπως η μάζα αυτών λειτουργεί ακόμη αισθητά κάτω των 5 χιλιομέτρων, τα περισσότερα στα 500 ή 1500 μέτρα. Εκτός από τη χρήση βελτιωμένων και μεγαλύτερων μπαταριών έχει επίσης τεκμηριωθεί (στην ρωσική πλευρά) η περιστασιακή χρήση drones μεταφοράς. Σε μια τέτοια περίπτωση, ένα μεγάλο «φορτηγό drone» μεταφέρει αρκετά drones FPV κοντά στην περιοχή εδνιαφέροντος. Εκεί τα drones FPV στη συνέχεια απελευθερώνονται και οδηγούνται στον στόχο. Σε αυτή την περίπτωση, το «φορτηγό drone» αναλαμβάνει μάλλον και ρόλο ρελέ.
Όσο αφορά τον άνθρωπο ως μεμονωμένο στόχο σημείου, ένα τέτοιο drone δεν χρειάζεται καν πολεμική κεφαλή. Η υψηλή ταχύτητα, σε συνδυασμό με τους ταχέως περιστρεφόμενους έλικες και το βάρος του σημαίνουν ότι ένα άμεσο χτύπημα σε έναν στρατιώτη μπορεί να έχει, και έχει, μέχρι και θανατηφόρο αποτέλεσμα.
Ωστόσο, ο μεγαλύτερος αυτοματισμός, δηλαδή τα πλήρως αυτοματοποιημένα ή πλήρως αυτόνομα drones FPV όπως απαιτούν σημαντικά πιο ισχυρούς αισθητήρες και υπολογιστικές μονάδες, αυξάνουν αρκετά την τιμή των συστημάτων. Η προκύπτουσα αναλογία κόστους-οφέλους θα επιδεινωθεί. Εάν ένα τέτοιο όπλο θα συνεχίζει να εμπίπτει στην κατηγορία των drones FPV, των οποίων η κύρια ιστορία επιτυχίας βρίσκεται στη χαμηλή τιμή που επιτρέπει στα συστήματα να χρησιμοποιηθούν σε μαζική κλίμακα, είναι μια συζήτηση μόνο για τους ειδικούς.
Γκρίζα ζώνη στην γραμμή αντιπαράθεσης
Σύντομα δεν θα είναι δυνατόν να πλησιάσει η μία την άλλη πλευρά σε απόσταση κάτω των 8-10 ή και παραπάνω χιλιομέτρων, είτε μέσα σε τεθωρακισμένο ή μέσα σε οποιοδήποτε άλλο όχημα, ή με τα πόδια.
Ψυχολογία
Προφανώς ο χαρακτηριστικός ήχος των drones έχει εμπεδωθεί τόσο πολύ στο μυαλό των στρατιωτών που αρκούν απλώς να πετάξουν πάνω από τις θέσεις για να αναγκάσουν τους στρατιώτες να αναζητήσουν κάλυψη. Αυτό το φαινόμενο είχε προηγουμένως παρατηρηθεί μόνο μέσω των έμμεσων εχθρικών πυρών – κυρίως πυροβολικό ή όλμους.
***
διάφορες πηγές
Τα «drones για τους γάμους» σέρνουν τον χορό στον πόλεμο στην Ουκρανία: Τα drones που ο αποκαλούνταν κοροϊδευτικά «για τους γάμους» έχουν εξελιχθεί σε «game changer» αλλάζοντας πλήρως το πρόσωπο του πολέμου, αποτελώντας μια από τις μεγαλύτερες απειλές τόσο για τον ουκρανικό, όσο… pic.twitter.com/t12urb4nAd
— Antiwar (@AntiwarRawitna) January 25, 2024