Σύνοψη
- Από το 2016 υλοποιείται το Αρχαιολογικό Πρόγραμμα Παλαμά (Π.Α.Π.) στην Καρδίτσα.
- Ελληνο–Σουηδική συνεργασία με αρχαιολόγους από Ευρώπη και Ελλάδα.
- Ανακαλύφθηκαν οχυρωμένες πόλεις και ακρόπολη στον Βλοχό.
- Στη Μεταμόρφωση εντοπίστηκε βυζαντινός οικισμός του 6ου αιώνα μ.Χ.
- Η έρευνα δείχνει τη στρατηγική σημασία της Θεσσαλίας από την αρχαιότητα έως το Βυζάντιο.
Χρονολόγιο
- 2016 – Έναρξη Αρχαιολογικού Προγράμματος Παλαμά.
- 2016–2023 – Συστηματικές ανασκαφές και γεωφυσικές μελέτες στον Βλοχό και τη Μεταμόρφωση.
- 2023 – Ανασκαφές δείχνουν βραχεία κατοίκηση του οικισμού στη Μεταμόρφωση.
- 2025 – Ολοκλήρωση του πεδίου, αναμονή για τελική επιστημονική δημοσίευση.
Η αρχαιολογική έρευνα στον Παλαμά
Από το 2016, το Αρχαιολογικό Πρόγραμμα Παλαμά (Π.Α.Π.) διεξάγει συστηματικές έρευνες πεδίου στο Δημοτικό Διαμέρισμα Παλαμά, στην Καρδίτσα. Το πρόγραμμα αποτελεί συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καρδίτσαςμε το Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών, ενώ η ελληνο–σουηδική ομάδα αρχαιολόγων στοχεύει στην κατανόηση της ιστορίας της Δυτικής Θεσσαλίας από τη Νεολιθική εποχή έως σήμερα.
Ποιοι συμμετέχουν στο πρόγραμμα;
Η έρευνα διευθύνεται από τη Δρ Μαρία Βαϊοπούλου (Εφορεία Αρχαιοτήτων Καρδίτσας) και τον Δρ Robin Rönnlund (Σουηδικό Ινστιτούτο). Στην ομάδα μετέχουν Έλληνες, Σουηδοί, Βρετανοί και Τσέχοι αρχαιολόγοι και φοιτητές.
Μεταξύ των επικεφαλής ερευνών πεδίου είναι η Φωτεινή Τσιούκα, ο Johan Klange, ο Δρ Derek Pitman, ο Δρ Rich Potter και ο Δρ Ian Randall. Οι μέθοδοι περιλαμβάνουν ανασκαφές, γεωφυσικές μελέτες και αποτυπώσεις με drone, συνδυάζοντας παραδοσιακά και σύγχρονα εργαλεία.
Η σημασία της Καρδίτσας στην αρχαιότητα
Τα μέχρι τώρα δεδομένα δείχνουν ότι η Καρδίτσα είχε κομβική πολιτική και πολιτισμική σημασία. Ειδικά κατά την Κλασική–Ελληνιστική περίοδο (4ος–2ος αι. π.Χ.), αναπτύχθηκαν πολλές οχυρωμένες πόλεις, που φανερώνουν ισχυρή αστική και στρατηγική δραστηριότητα.
Η αρχαία πόλη στον Βλοχό
Στο λόφο Στρογγυλοβούνι εντοπίστηκε μια αρχαία πόλη σημαντικού μεγέθους. Η έρευνα έδειξε ότι διέθετε την τρίτη μεγαλύτερη οχυρωμένη ακρόπολη στην Ελλάδα, ενώ η γεωφυσική μελέτη αποκάλυψε οδικό δίκτυο, πλατείες, δημόσια κτήρια και θρησκευτικά ιερά. Η ακμή της τοποθετείται κυρίως στον 3ο–2ο αι. π.Χ.
Οχυρωμένος οικισμός στη Μεταμόρφωση
Ένας ακόμη σημαντικός χώρος εντοπίστηκε κοντά στη Μεταμόρφωση Καρδίτσας, στον Κουρτικιανό Βουνό. Τα τείχη και οι οικίες που αποκαλύφθηκαν χρονολογούνται στην Πρώιμη Βυζαντινή περίοδο (6ος αι. μ.Χ.), πιθανότατα επί Ιουστινιανού. Παρείχαν προστασία από επιδρομές του βορρά, αλλά η κατοίκηση φαίνεται να κράτησε πολύ σύντομα πριν εγκαταλειφθεί.
Προοπτικές και συνέχεια
Η φετινή χρονιά (2025) σηματοδοτεί την ολοκλήρωση των εργασιών στο πεδίο, καθώς η άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού εκπνέει. Ωστόσο, υπάρχει η ελπίδα ότι το πρόγραμμα θα συνεχιστεί στο μέλλον, μετά την επιστημονική δημοσίευσητων αποτελεσμάτων.
Ο Παλαμάς και η Καρδίτσα αποτελούν περιοχές με πλούσια αρχαιολογικά κατάλοιπα, που μπορούν να αναδείξουν την παγκόσμια σημασία της θεσσαλικής κληρονομιάς.
Συχνές Ερωτήσεις
Ποιος διευθύνει το Αρχαιολογικό Πρόγραμμα Παλαμά;
Η Δρ Μαρία Βαϊοπούλου και ο Δρ Robin Rönnlund, με τη συνεργασία διεθνούς ομάδας αρχαιολόγων.
Ποια μέθοδος χρησιμοποιήθηκε στις έρευνες;
Συνδυασμός παραδοσιακών ανασκαφών, γεωφυσικών μελετών και φωτογραφιών drone.
Θα συνεχιστούν οι έρευνες στον Παλαμά;
Η άδεια λήγει το 2025, αλλά αναμένεται η συνέχιση μετά τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων.
Ποια είναι η αρχαία πόλη στον Βλοχό;
Πρόκειται για πόλη με τρίτη μεγαλύτερη ακρόπολη στην Ελλάδα, πλούσιο οδικό δίκτυο και δημόσια κτήρια του 3ου–2ου αι. π.Χ.
Γιατί η Καρδίτσα ήταν σημαντική στην αρχαιότητα;
Η στρατηγική της θέση στη Δυτική Θεσσαλία την έκανε κέντρο εμπορίου και οχυρωμένων πόλεων, ιδιαίτερα στην Κλασική–Ελληνιστική περίοδο.
Βιβλιογραφία
Εφορεία Αρχαιοτήτων Καρδίτσας, επίσημες ανακοινώσεις.
Swedish Institute at Athens, αναφορές προγράμματος.
Rönnlund, R. & Vaiopoulou, M., Archaeological Research in Thessaly (2016–2025).