Το πραξικόπημα Κονδύλη και η παλινόρθωση της μοναρχίας

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Με τη σύμπραξη των αρχηγών των Ενόπλων Δυνάμεων, ο υπουργός Στρατιωτικών Γεώργιος Κονδύλης ανατρέπει την κυβέρνηση Τσαλδάρη, στις 10 Οκτωβρίου 1935 και καταργεί το καθεστώς της αβασίλευτης δημοκρατίας στην Ελλάδα. Είναι ένα ακόμα επεισόδιο στη διαμάχη βενιζελικών και αντιβενιζελικών, με πρωταγωνιστή αυτή τη φορά ένα βενιζελικό, που είχε αλλάξει στρατόπεδο.

Στις αρχές του 1935 την Ελλάδα κυβερνούσαν η αντιβενιζελική παράταξη με επικεφαλής το Λαϊκό Κόμμα και με πρωθυπουργό τον μετριοπαθή κορίνθιο πολιτικό Παναγή Τσαλδάρη. Την 1η Μαρτίου, βενιζελικοί αξιωματικοί με την κάλυψη του Ελευθερίου Βενιζέλου, επιχείρησαν να ανατρέψουν την κυβέρνηση για να προστατέψουν το καθεστώς της Δημοκρατίας, όπως διατείνονταν. Το κίνημα κατεστάλη εύκολα από τον υπουργό Στρατιωτικών, Γεώργιο Κονδύλη, που επανήλθε στην ενεργό υπηρεσία με το βαθμό του αντιστρατήγου και με αυξημένες αρμοδιότητες. Στη συνέχεια εξαπολύθηκε πογκρόμ διώξεων και αποτάξεων βενιζελικών αξιωματικών, ενώ τρεις εκτελέστηκαν. Ο δρόμος για την παλινόρθωση της βασιλείας ήταν πλέον ανοιχτός.

Ο Τσαλδάρης προκήρυξε εκλογές για τις 9ης Ιουνίου, στις οποίες θριάμβευσε, καθώς απείχαν οι βενιζελικοί. Ο Κονδύλης ανέβαλε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Στρατιωτικών. Σχεδόν αμέσως τέθηκε ζήτημα αλλαγής του πολιτεύματος και συγκεκριμένα η επαναφορά της βασιλείας. Η «αντιβενιζελική» παράταξη χωρίστηκε σε τρία στρατόπεδα: Μία μερίδα ευνοούσε πραξικοπηματική επαναφορά του βασιλιά, μία άλλη ήθελε να ρίξει το βάρος της απόφασης στο λαό με τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος και μία τρίτη ευνοούσε τη διατήρηση της αβασίλευτης δημοκρατίας. Ο Τσαλδάρης προτιμούσε τη λύση του δημοψηφίσματος, αλλά δεν βιαζόταν να πάρει απόφαση. Απεναντίας, ο Κονδύλης, που είχε εξελιχθεί σ’ ένα όψιμο οπαδό της βασιλείας, πίεζε για άμεση λύση, επειδή φοβόταν την επιρροή του Ιωάννη Μεταξά στο στράτευμα.

Στις 10 Ιουλίου, η Βουλή ενέκρινε ψήφισμα, με το οποίο αποφασιζόταν η διενέργεια δημοψηφίσματος για το πολιτειακό έως τις 15 Νοεμβρίου. Με την έγκριση του ψηφίσματος, η Βουλή διέκοψε τις εργασίες της έως τις 10 Οκτωβρίου. Τον Αύγουστο, ο Τσαλδάρης ήλθε σε επαφή με τον εξόριστο από το 1924 βασιλιά Γεώργιο Β’, ο οποίος διαμήνυσε στον κυβερνητικό απεσταλμένο, υπουργό Οικονομικών Γεώργιο Πεσμαζόγλου, ότι αποκλείει κάθε πραξικοπηματική αλλαγή του καθεστώτος, δηλώνοντας κατηγορηματικά ότι θα επέστρεφε στην Ελλάδα μόνο εάν τον καλούσε ο λαός. Ο Πεσμαζόγλου είδε και τον Βενιζέλο στο Παρίσι και σχημάτισε την εντύπωση ότι ο μεγάλος κρητικός πολιτικός δεν ήταν αντίθετος με την παλινόρθωση της βασιλείας, αρκεί ο Γεώργιος να επέστρεφε ως βασιλιάς των Ελλήνων και όχι ως αρχηγός κόμματος.

Στις 10 Οκτωβρίου, ημέρα που θα ξεκινούσε τις εργασίες της η νέα Βουλή, μία δυσάρεστη έκπληξη περίμενε τον πρωθυπουργό Παναγή Τσαλδάρη. Οι αρχηγοί των τριών όπλων – στρατηγός Αλέξανδρος Παπάγος, ναύαρχος Δημήτριος Οικονόμου και στρατηγός της Αεροπορίας Γεώργιος Ρέππας – έχοντας την κάλυψη του Κονδύλη, τον εξαναγκάζουν σε παραίτηση, μπλοκάροντας το αυτοκίνητό του που εκινείτο στη Λεωφόρο Κηφισίας, στο ύψος του Γηροκομείου.

Οι τρεις αρχηγοί συγκροτούν «Επαναστατική Επιτροπή» κι εκδίδουν προκήρυξη προς τον ελληνικό λαό, στην οποία αναφέρουν, μεταξύ άλλων, ότι «οι εκπροσωπούντες τας Στρατιωτικάς, Ναυτικάς και Αεροπορικάς Δυνάμεις της Χώρας αισθανόμενοι πλέον καθαρώς τους κινδύνους της αναρχίας κρούοντας την θύραν του Έθνους ημών εθεώρησαν ιερόν καθήκον να επέμβουν δια την λύσιν της ολεθρίας καταστάσεως».

Ο ιθύνων νους του πραξικοπήματος Γεώργιος Κονδύλης χρίζεται αντιβασιλέας και αναλαμβάνει την πρωθυπουργία. Την ίδια ημέρα, οι πραξικοπηματίες αναγκάζουν τη Βουλή να καταργήσει το καθεστώς της αβασιλεύτου δημοκρατίας και να αποφασίσει τη διενέργεια δημοψηφίσματος στις 3 Νοεμβρίου για την παλινόρθωση της βασιλείας. Στη συνεδρίαση συμμετείχαν μόνο 82 βουλευτές, αφού οι υπόλοιποι 165 με επικεφαλής τον Τσαλδάρη είχαν αποχωρήσει.

Στις 3 Νοεμβρίου, ο ελληνικός λαός αποφάσισε με το 97,8% των ψήφων την παλινόρθωση της βασιλείας, σ’ ένα δημοψήφισμα, όπου η νοθεία ξεπέρασε κάθε προηγούμενο, όπως δείχνει και το αποτέλεσμα. Στις 25 Νοεμβρίου, ο Γεώργιος Β’ επανήλθε στην Ελλάδα και πέντε ημέρες αργότερα συγκρούστηκε με τον Κονδύλη για την αμνήστευση των κινηματιών του Μαρτίου. Ο Κονδύλης διαφώνησε και παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία.

Η ανώμαλη πολιτικά περίοδος τερματίσθηκε στις 26 Ιανουαρίου 1936 με τη διενέργεια εκλογών, κατά τις οποίες το ΚΚΕ έγινε ο ρυθμιστής της κατάστασης.

https://www.sansimera.gr/articles/1168

ΠρωτοσελιδαΕιδήσεις

Άγιος Στυλιανός: Προστάτης των βρεφών και νηπίων και θεραπευτής παιδικών ασθενειών – Ο βίος του και η λαογραφία

Ασκήσεως πέπτωκεν ο στερρός στυλος. Στυλιανός γάρ τόν βίον καταστρέφει.Ο Όσιος Στυλιανός ήταν γιος πλουσίων γονέων (που μάλλον γεννήθηκε στην Παφλαγονία, χωρίς αυτό να είναι...

Αγία Αικατερίνη: Η προστάτιδα δεκάδων επαγγελμάτων και ανύπαντρων γυναικών

Η Αγία Αικατερίνη είναι από τα πρόσωπα εκείνα της Ορθοδοξίας που η ζωή και η δράση της αγγίζει τα όρια του μύθουΤιμάται παντού, παρά...

113 χρόνια από τότε που ο Ελληνικός Στρατός απελευθέρωσε το χωριό Πεστά Ιωαννίνων από τον τούρκο κατακτητή

Στις 29 Νοεμβρίου 2025, συμπληρώνονται 113 χρόνια από τότε που ο Ελληνικός Στρατός απελευθέρωσε το χωριό Πεστά Ιωαννίνων από τον τούρκο κατακτητή μετά από σκληρή μάχη που...

Η μαύρη επέτειος της παράνομης ανακήρυξης του ψευδοκράτους

Στις 15 Νοεμβρίου 1983 η Τουρκία επιχείρησε να εδραιώσει και να νομιμοποιήσει τα τετελεσμένα της βάρβαρης εισβολής μέσω της παράνομης ανακήρυξης του ψευδοκράτους Ο Πρόεδρος...

Άγιος Μηνάς: Ο μεγαλομάρτυρας και θαυματουργός

Άγιος Μηνάς: Ανήκει στους πιο δημοφιλείς Αγίους της Εκκλησίας μας Γεννήθηκε το 245 μ.Χ. στο Νίκιο της Κάτω Αιγύπτου.Οι γονείς του Αγίου ήταν ειδωλολάτρες.Ο Μηνάς...

Μαρτυρίες γιά συμβάντα, στό έπος του ΄40 Από τό αρχειο του υποστράτηγου Δρακούλη Βασιλαράκου

Πρόλογος Δέν ειναι μόνο τά πρόσωπα πού έχουν τή δική τους ιστορία, αλλά καί τά κείμενα, τά έργα τέχνης καί γενικως όλα τά πράγματα. Μπορει νά περάσουν...

Ο ερχομός του πολέμου στα τηλεγραφήματα του ΑΠΕ και το ημερολόγιο του Γιώργου Σεφέρη

Γιώργος Σεφέρης Μέρες Γ΄(16. Απρίλη 1934-14. Δεκέμβρη 1940) εκδόσεις Ίκαρος Της Κατερίνας ΒλαχοδήμουΣεπτέμβρης 1938. Κυριακή Βράδυ, Κηφισιά(Γράμμα) «…Προχτές βράδυ ήρθα στην Κηφισιά, αργά στις 8.30. Κατά...

Θεόδωρος Κανδηλάπτης: Από τον Πόντο στην Αλεξανδρούπολη και στα βουνά της Βορείου Ηπείρου

Στο «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» Ο Οδυσσέας Ελύτης υμνεί τον ηρωισμό ενός νεαρού ανθυπολοχαγού που έπεσε ηρωικά μαχόμενος στα...

Τι συζήτησαν Μεταξάς και Γκράτσι πριν το ιστορικό «ΟΧΙ» που οδήγησε στον πόλεμο

Ο Εμμανουέλε Γκράτσι, πρέσβης της Ιταλίας στην χώρα μας, το 1940 Συμπρωταγωνιστής κι αυτός της ιστορικής εκείνης νύχτας της 28/10/1940 στο βιβλίο του, «Η αρχή...

Ύψωμα 731: Οι Θερμοπύλες πού δέν έπεσαν Ποτέ!

Στις αρχές Μαρτίου 1941, ο ίδιος ο Μπενίτο Μουσολίνι έφτασε στην Αλβανία για να παρακολουθήσει από κοντά τις επιχειρήσεις Κύριος στόχος, η διάσπαση του...

Πώς πήραμε τη Χειμάρρα: Οι καμπάνες των εκκλησιών άρχισαν να ηχούν χαρμόσυνα για πάνω από μία ώρα – Τα σπίτια σημαιοστολίζονταν το ένα μετά...

Η Χειμάρρα έπεσε! Τα έκτακτα παραρτήματα των εφημερίδων λίγο μετά το μεσημέρι γίνοταν ανάρπαστα στην Αθήνα και στον Πειραιά.Από τον Βασίλη Γαλούπη Εφημερίδα Δημοκρατία Οι...

Γυναίκες της Πίνδου: Οι ηρωίδες του έπους του ’40

Επιζήζασες του έπους του 40 μίλησαν στην ΕΡΤ και τη Δέσποινα Αμαραντίδου Βιντεο από παλιότερη εκδήλωση του 2020Εκτός από τους ήρωες στρατιώτες που έπεσαν στα...

Ο Άγνωστος Πόλεμος του ’40 – Το διπλωματικό και στρατιωτικό παρασκήνιο

Το διπλωματικό και στρατιωτικό παρασκήνιο της ιταλικής εισβολής στην Ελλάδα στις 28 Οκτωβρίου του 1940  Το παρουσίασε παλιότερα  η «Μηχανή του χρόνου». H εκπομπή ερευνά...

Ο πόλεμος του 1940 δεν ήταν μόνο μάχες με όπλα – Ήταν μάχη αξιών

Τιμούμε και αυτούς που πάλεψαν όχι μόνο στα πεδία των μαχών, αλλά και με το ήθος, την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη τους Μέσα στο χιόνι...

Τα σπουδαία τραγούδια που γράφτηκαν για το έπος του ’40 και αναπτέρωσαν το ηθικό του στρατού και του λαού

Με τις φωνές τους έδιναν κουράγιο και δύναμη στους Έλληνες που αγωνίζονταν στον πόλεμο του ‘40 Ήταν οι φωνές και τα τραγούδια τους, που ταξίδευαν...

Έλληνες: Ο μόνος λαός που γιορτάζει την αρχή του πολέμου και όχι το τέλος του

Ο μόνος λαός που γιορτάζει την αρχή του πολέμου και όχι το τέλος του Τον πόλεμο θα τον χάναμε, και θα κέρδιζαν ο Άξονας, οι...

Με την “Μαντάμ Μπάτερφλάϋ”, άρχισε η Ιταλική επίθεση το 1940

Η τέχνη στην υπηρεσία μιάς ανομίας βλέψεων, που ενδύονται “φιλία” Ενώ οι προθέσεις είναι απατηλές και ο πολιτισμός χρησιμοποιείται ως στάχτη στα μάτια, για άλλες...

Η Ελληνική Μεραρχία Πεζικού που έκανε το Επος της Ηπείρου το χειμώνα του 1940

Στον πόλεμο του 1940-41 ο Ελληνικός Στρατός παρέταξε την μεγαλύτερη, αριθμητικά, δύναμη, στην ιστορία της Ελλάδας, από την προϊστορία έως σήμερα του Παντελή Καρύκα Συγγραφέα Στον...

Άγιος Ιάκωβος ο Απόστολος και Αδελφόθεος

Ο πρώτος επίσκοπος Ιεροσολύμων Η παράδοση αναφέρει ότι ήταν ένας από τους γιους του Ιωσήφ από άλλη γυναίκα, γι’ αυτό ονομαζόταν αδελφός του Κυρίου. Η...

Το Ιστορικό και Μεγάλο ΟΧΙ της 28ης Οκτωβρίου 1940

Συμπληρώνονται 85 χρόνια από το Ιστορικό και Μεγάλο ΟΧΙ της 28ηςΟκτωβρίου 1940. Με την ευκαιρία της Μεγάλης αυτής Εθνικής μας Εορτής, θα αναφερθώ στη βραδιά...

ΔΗΜΟΦΙΛΗ