Ιδρυμα Δημήτρη και Μαρίας Δελιβάνη, Εκδόσεις Μπαρμπουνάκης, Θεσσαλονίκη, 2023, 640 σελίδες.
Μία σειρά άρθρων που δημοσιεύθηκαν στην περίοδο 2017-2023, αναλύει το δράμα του νεοελληνικού κράτους, στο οποίο επί περισσότερα από 200 χρόνια, δεν επιτράπηκε να αποκτήσει εθνική ανεξαρτησία.
Η υποτέλεια που μαστίζει τον τόπο, που περνά τα διεθνή συμφέροντα πάνω από τα εθνικά, ακόμα και όταν αυτή η προτίμηση καταστρέφει το σύνολο των θετικών του προοπτικών, χαρακτηρίζει τη στάση της χώρας μας.
Το μέγιστο μέγεθος της υποτέλειας είναι ότι η Ελλάδα δεν τόλμησε να απαιτήσει τα χρέη της Γερμανίας : κατοχικό δάνειο, καταστρεπτικές αγριότητες των Ναζί και κλοπή αρχαιοτήτων ανεκτίμητης αξίας, τα οποία σύμφωνα με εκτιμήσεις υπερβαίνουν το 1 τρις.ευρώ. Η αρνούμενη να πληρώσει τα χρέη της από τον πόλεμο η Γερμανία δεν δίστασε 7 δεκαετίες μετά το τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου να απαιτήσει από την Ελλάδα την άμεση καταβολή χρεών, που αποτελούν μικρό κλάσμα των δικών της απέναντί μας, τα οποία δεχθήκαμε να καταβάλλουμε ανελλιπώς. Θα είχε επιτευχθεί ελληνικό θαύμα αν η Ελλάδα είχε απαιτήσει, όπως εδικαιούτο, τα τεραστίου ύψους χρέη της Γερμανίας προς αυτήν.
Συνέπειες των Μνημονίων στο χώρο της οικονομίας. Οι προδιαγραφές που ενσωματώθηκαν στα Μνημόνια, απάνθρωπες και αδικαιολόγητες, έγιναν δεκτές αδιαμαρτύρητα και υπογράφηκαν από όλες τις Ελληνικές Κυβερνήσεις της περιόδου 2010-2015. ΄Όλα όσα ζητούν οι εταίροι μας αποβαίνουν προς όφελος του ευρωπαϊκού βορρά και κυρίως της Γερμανίας. Οι Ελληνες κατηγορήθηκαν, κυρίως από τα Γερμανικά ΜΜΕ, ως τεμπέληδες, ανίκανοι και αλκοολικοί ζώντας αναξιοπρεπώς σε βάρος των άλλων, επομένως έπρεπε να τιμωρηθούν αυστηρά με τα Μνημόνια. Το χρέος της Ελλάδας το 2010 δεν δικαιολογούσε την έλευση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) με τα γνωστά καταστροφικά αποτελέσματα από όπου αυτό πέρασε.
Η στρεβλή ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας επιδεινώθηκε στην περίοδο των Μνημονίων και των διαδοχικών κρίσεων. Στη μεταπολεμική περίοδο, η Ελλάδα από την κυρίαρχη συμβολή του πρωτογενή τομέα στο ΑΕΠ και την απασχόληση βρέθηκε απότομα στον τριτογενή, χωρίς να παραμείνει αρκετά στον δευτερογενή ώστε να εξασφαλιστεί η ανάπτυξη του και η σημαντική συμμετοχή του στην απασχόληση και το ΑΕΠ. Από τη δεκαετία του 1980 ο πρωτογενής τομέας αποδεκατίστηκε από την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), η οποία αφάνισε πολλά από τα παραδοσιακά μας προϊόντα προκειμένου να αποφευχθεί η μείωση της τιμής τους διεθνώς, ενώ ο δευτερογενής τομέας της οικονομίας μας, δεν ξεπέρασε την παιδική του ηλικία, με αποτέλεσμα ο τριτογενής τομέας, υπερδιογκωμένος να συμμετέχει γύρω στο 85% του ΑΕΠ της Ελλάδας.
πρ. πρύτανης στο ΠΑΜΑΚ
Επίτιμο Μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Ρουμανίας
Στον τομέα των υπηρεσιών κυριαρχεί ο τουρισμός με αποτέλεσμα η ελληνική οικονομία να εξαρτάται σήμερα σε απαράδεκτα υψηλό βαθμό από αυτόν. Η συμβολή του τουρισμού είναι τεράστια στη δημιουργία του ΑΕΠ και την απασχόληση (αποτελεί το 30% της συνολικής απασχόλησης το χρόνο και 44% τους μήνες αιχμής Ιούνιο Σεπτέμβριο). Πρόκειται για μία επικίνδυνη εξάρτηση. Η ανώμαλη αυτή εξέλιξη οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην πρόωρη είσοδο της χώρας στην ΕΕ καθώς και στα ακατάλληλα προγράμματα που επιβλήθηκαν έκτοτε.
Οικονομικές επιπτώσεις του κορονοϊού. Η βαθιά ύφεση, που προκλήθηκε από την πανδημία πλήττει όλες τις οικονομίες του κόσμου, αλλά όχι στον ίδιο βαθμό. Η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή κινδύνου αναφορικά με το ύψος των οικονομικών συνεπειών του κορονοϊού εξ αιτίας της στρεβλής ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Ο κορονοϊός διαβρώνει τα θεμέλια των οικονομιών ολόκληρης της αγοράς. Εξασθενεί ταυτόχρονα τη ζήτηση και την προσφορά, συμπιέζοντας το σύνολο των εισοδημάτων, αποθαρρύνοντας την επένδυση και καταστρέφοντας την αλυσίδα της παραγωγικής διαδικασίας. Η ελεύθερη διακίνηση αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων υφίσταται καθημερινά περιορισμούς.
Το σύνολο της τουριστικής βιομηχανίας σχεδόν νεκρώνεται. Οι οριακές επιχειρήσεις είναι αυτές που αναχωρούν πρώτες από την αγορά. Όσο βαθαίνει η κρίση αυξάνονται οι χρεοκοπίες μικρών επιχειρήσεων, λιγότερο προβληματικών. Η μείωση του ΑΕΠ και της απασχόλησης λόγω κορονοϊού το 2020 επέφερε βαρύτατο πλήγμα σε όλο τον πληθυσμό, αλλά όχι στον ίδιο βαθμό στις επί μέρους κατηγορίες του. Περισσότερο υπέφεραν τα τουριστικά μας νησιά, οι γυναίκες που συμμετέχουν την τουριστική απασχόληση, οι εργαζόμενοι σε ξενοδοχεία, εστιατόρια, μέσα μεταφοράς, κέντρα αναψυχής κ.α.
Οι επιπτώσεις του πολέμου στις χώρες της ΕΕ και ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Αν και τρίτες χώρες δεν έχουν επισήμως αναμειχθεί στις εχθροπραξίες στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, η αποστολή πολεμικού υλικού αποτελεί «σκιώδη συμμετοχή» της Δύσης επομένως και της Ελλάδας. Ο πόλεμος αυτός θα είχε περατωθεί, αν η βοήθεια ήταν απλώς ανθρωπιστική, και θα είχαν αποφευχθεί εκατόμβες νεκρών, χιλιάδες προσφύγων, καταστροφές πόλεων. Οι κυρώσεις που αποφάσισε η Δύση κατά της Ρωσίας αφορούν χώρα 146 εκατ.κατοίκων, με τεράστιες πλουτοπαραγωγικές πηγές, με επάρκεια σε συνάλλαγμα και χρυσό, ισχυρούς συμμάχους, πανίσχυρη στρατιωτική ισχύ, και πυρηνικά όπλα, τα οποία ο Πούτιν δήλωσε πως αν χρειαστεί θα τα χρησιμοποιήσει.
Οι κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας δεν έφεραν μεγάλο πλήγμα στη ρωσική οικονομία. Αντίθετα η Ευρώπη, εξαρτημένη από τις ρωσικές εισαγωγές αερίου, πετρελαίου και πολλών άλλων βασικών αγαθών, αντιμετωπίζει μεγάλες δυσχέρειες συνέχισης της ομαλής οικονομικής της λειτουργίας και πληρώνει με υπερβολικό τίμημα την ενέργεια. Οι συνέπειες του πολέμου αφορούν όλες τις χώρες της ΕΕ. Ειδικότερα για το μέλλον της οικονομίας της Ελλάδας, χώρα με υψηλό βαθμό εξάρτησης από εισαγωγές, προβλέπονται συνθήκες στασιμότητας ή πολύ χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, πληθωρισμός, μείωση της αγοραστικής δύναμης πολλών κοινωνικών κατηγοριών, αύξηση του χρέους, ελλείψεις σε καύσιμα και βασικά είδη διατροφής. Επί πλέον οι τουρκικές απειλές εναντίον της Ελλάδας φαίνεται να ενθαρρύνονται από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Ελλάδα επέλεξε την αποστολή πολεμικού υλικού στην Ουκρανία, αγνοώντας το γεγονός ότι το 93% των Ελλήνων δηλώνουν αντίθετοι, σύμφωνα με δημοσκόπηση του Νewsbreak.
Ο πληθωρισμός. Για περίπου 4 δεκαετίες ο πληθωρισμός είχε εξαφανιστεί από τις προηγμένες οικονομίες της δύσης. Το 2021 επανέκαμψε με ιδιόμορφα χαρακτηριστικά. Δεν πρόκειται για τον γνώριμό μας από παλιά κλασσικό πληθωρισμό, αλλά για στασιμοπληθωρισμό. Στις χώρες της Ευρωζώνης οι αυστηροί όροι νομισματικής ισορροπίας του Συμφώνου Σταθερότητας θεσπίστηκαν για να προστατεύσουν το ευρώ από τον πληθωρισμό, αλλά όχι από τη στασιμότητα, η οποία δεν είχε προβλεφθεί. Η Ελληνική οικονομία αντιμετωπίζει ταχεία αύξηση των τιμών χωρίς να είναι σε θέση να αυξήσει σημαντικά το ΑΕΠ της ή να περιορίσει ουσιαστικά την ανεργία της. Το είδος αυτό του πληθωρισμού δεν αντιμετωπίζεται με άνοδο των επιτοκίων την οποία εφαρμόζουν η Κεντρική Τράπεζα της Αμερικής και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Για την αντιμετώπισή του, απαιτείται να έχει προηγηθεί ευρείας έκτασης αναδιανομή του εισοδήματος ώστε να επαναφέρει τη διασαλευθείσα ισορροπία ανάμεσα στα μερίδια εργασίας και κεφαλαίου στο ΑΕΠ. Η ανισορροπία οφείλεται σε παράγοντες που σχετίζονται με την πανδημία και τον πόλεμο : διακοπή της παραγωγικής αλυσίδας σε πολλά σημεία της υφηλίου, έλλειψη ανταλλακτικών, απόφαση της Κίνας να ενισχύσει την παραγωγή της στο εσωτερικό ώστε να περιορίσει το βαθμό εξάρτησής της από το εξωτερικό, έλλειψη εργατικών χεριών κυρίως σε κακοπληρωμένες και ανασφαλείς απασχολήσεις, καθώς η πανδημία είχε μεταξύ άλλων τη συνειδητοποίηση της ανάγκης καλύτερων όρων εργασίας, η ανεπάρκεια πλοίων για να αντιμετωπίσουν την ξαφνικά αυξημένη ζήτηση για τις υπηρεσίες τους, η επικέντρωση της ζήτησης σε αγαθά που σπανίζουν και λιγότερο σε υπηρεσίες και η κατακόρυφη αύξηση των τιμών στην ενέργεια.
Οι συνέπειες των οικονομικών εξελίξεων είναι δραματικές για τον Ελληνικό λαό λόγω διεύρυνσης των ανισοτήτων. Μειώθηκε η αγοραστική μείωση μισθωτών και συνταξιούχων, ένας στους τρείς κατοίκους της χώρας απειλείται με φτώχεια, ενώ το φάσμα της πείνας λόγω πληθωρισμού είναι ορατό. Παρά την επιδότηση των τιμών ενέργειας, το ποσοστό των νοικοκυριών που παγώνουν από το κρύο αδυνατώντας να καταβάλουν τις αυξημένες τιμές της, είναι σημαντικό και ανερχόμενο.
Υπάρχουν ακόμα άρθρα για τις δυσμενείς συνέπειες της παγκοσμιοποίησης, για την αποπαγκοσμιοποίηση, για την Κίνα, στην οποία ανήκει το μέλλον αφού σε πολύ λίγα χρόνια θα αντικαταστήσει τις ΗΠΑ ως παγκόσμια δύναμη, εκτός αν μεσολαβήσει τρίτος παγκόσμιος πόλεμος, για τις ευθύνες των Ελλήνων πολιτικών, και πολλά άλλα.
Tα παραπάνω, γράφει η Μαρία Νεγρεπόντη Δελιβάνη υπότροφος της Γαλλικής Κυβέρνησης που έλαβε το Κρατικό Διδακτορικό Δίπλωμα Οικονομικών Επιστημών στη Σορβόνη με άριστα και έπαινο, με επί πλέον μεταπτυχιακές σπουδές στα Πανεπιστήμια London School of Economics, Berkeley (ΗΠΑ) και στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας (Fiesole), Υφηγήτρια στο ΑΠΘ και καθηγήτρια Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, πρώτη γυναίκα πρύτανης Ελληνικού Πανεπιστημίου, συγγραφέας 60 συγγραμμάτων και άνω των χιλίων επιστημονικών άρθρων, στα ελληνικά, γαλλικά, αγγλικά, ισπανικά, ρουμανικά και ρωσικά, που έχει τιμηθεί με πολλά διεθνή βραβεία και διακρίσεις. Χιλιάδες φοιτητών και οι πολυπληθείς διδάκτορες, υπό την επίβλεψή της, έχουν στελεχώσει ΑΕΙ της Ελλάδος και του εξωτερικού, καθώς και τον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Τα τελευταία χρόνια συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση κοινής γνώμης, για τα επίκαιρα οικονομικά θέματα.
Πρόκειται για ένα βιβλίο, το οποίο θα έπρεπε να διαβαστεί από όλους τους σκεπτόμενους ΄Ελληνες και Ελληνίδες. Η μετάφραση ολόκληρου του βιβλίου ή των βασικών ιδεών του στα αγγλικά θα έδινε την ευκαιρία σε ξένους, φιλέλληνες και μη, να γνωρίσουν το δράμα της Ελλάδας που σαν Ιφιγένεια θυσιάστηκε από τα Μνημόνια για να σωθούν οι γαλλογερμανικές τράπεζες, όπως παραδέχονται πολλοί ξένοι και ΄Ελληνες επιστήμονες και πολιτικοί με επικεφαλής τον τ.Πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα.
Ήρα ΄Εμκε-Πουλοπούλου
Διδάκτωρ Κρατικού Διπλώματος Οικονομικών Επιστημών της Σορβόννης και συγγραφέας
Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Δημογραφικών Μελετών