Γιώργος Οικονόμου, γενικός διευθυντής του ΣΕΒΙΤΕΛ
[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=vTrpxsqVBTk]
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟ TIMETV
Τη χειρότερη χρονιά της τελευταίας πεντηκονταετίας έζησε πέρυσι το ελληνικό ελαιόλαδο: από περίπου 300.000 τόνους, η εγχώρια παραγωγή ελαιολάδου είχε πέσει στις 120.000. Την απώλεια αυτή φιλοδοξεί να αντισταθμίσει εφέτος η χώρα μας αφού, όπως όλα δείχνουν, η εφετινή ελαιοκομική περίοδος θα είναι ιδιαίτερα καλή. Γύρω από το ελληνικό ελαιόλαδο υπάρχουν σημαντικές προσδοκίες καθώς στη συγκεκριμένη αγορά δημιουργείται μια υπεραξία ενός δισ. ευρώ για την οικονομία. Αυτές οι προσδοκίες και άλλα σχετικά με τον συγκεκριμένο κλάδο βρέθηκαν στο επίκεντρο της συνομιλίας μας με τον κ. Γιώργο Οικονόμου, γενικό διευθυντή του ΣΕΒΙΤΕΛ, ενός φορέα που ασχολείται με αυτό ακριβώς το αντικείμενο: το τυποποιημένο ελληνικό ελαιόλαδο. Ας τον παρακολουθήσουμε:
Κύριε Οικονόμου, δώστε μας μια εικόνα αυτού που βίωσε ο Έλληνας ελαιοπαραγωγός την περασμένη χρονιά. Τι ακριβώς συνέβη;
Λόγω κυρίως καιρικών συνθηκών, στις δύο βασικές ελαιοπαραγωγικές περιοχές της χώρας – Κρήτη και Πελοπόννησο – προκλήθηκαν σοβαρές ζημιές κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας, με αποτέλεσμα η παραγωγή να μειωθεί σχεδόν κάτω από το 50% μιας μέσης σοδειάς. Το γεγονός είχε σημαντική επίπτωση και στην ποσότητα που ήταν διαθέσιμη για την κατανάλωση και τις εξαγωγές. Φυσικά είχε επίπτωση και στο εισόδημα του Έλληνα ελαιοπαραγωγού. Αυτό το συμβάν ήρθε παράλληλα με μια αντίστοιχη – αντίθετη θα έλεγα – παραγωγή-ρεκόρ που είχε η Ισπανία, ο μεγάλος ανταγωνιστής, η οποία έφθασε το 1,8 εκατ. τόνους. Έτσι είχαμε έναν έντονο ανταγωνισμό στις διεθνείςς αγορές του επώνυμου τυποποιημένου ελαιολάδου.
Αλήθεια, πώς κινήθηκαν οι εξαγωγές ελληνικού ελαιολάδου – χύμα και τυποποιημένου; Τι σήμαινε αυτό σε έσοδα για τη χώρα;
Με εξαίρεση την αυτοκατανάλωση του παραγωγού και μια βασική κατανάλωση που διατηρήθηκε στο εσωτερικό της χώρας μας, το επώνυμο τυποποιημένο ελαιόλαδο ευτυχώς κατάφερε να διατηρήσει τη θέση του σε βασικές αγορές του εξωτερικού. Μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις ενισχύσαμε την παρουσία μας. Παρατηρήσαμε αύξηση των εξαγωγών σε αρκετές χώρες της τάξεως του 5%-15%. Όλα αυτά βέβαια έγιναν εις βάρος των εξαγωγών χύμα ελαιολάδου. Δεν είχαμε τις εξαγωγές χύμα προς Ιταλία ή προς Ισπανία, που είχαμε άλλες χρονιές.
Αυτές σε μεγάλο βαθμό καλύφθηκαν από την υπερπαραγωγή της Ισπανίας;
Πολύ σωστά.
Σε απόλυτα νούμερα, τι σημαίνει αυτό; Δηλαδή η Ελλάδα από την εξαγωγή τυποποιημένου προϊόντος και χύμα πόσα έσοδα έχει;
Οι εξαγωγές μας επί σειρά ετών ήταν της τάξεως των 15.000-20.000 τόνων. Αυτή τη στιγμή έχουμε καταφέρει να έχουν σχεδόν διπλασιαστεί. Σήμερα μιλάμε για εξαγωγές επώνυμου ελαιολάδου οι οποίες κινούνται στο επίπεδο των 30.000 τόνων. Βεβαίως δεν είναι ένα μέγεθος το οποίο μας ικανοποιεί και μας εφησυχάζει. Κάλλιστα η χώρα μας πολύ σύντομα, σε ένα ή σε δύο χρόνια, μπορεί να φθάσει σε ένα επίπεδο εξαγωγών της τάξεως των 50.000 τόνων. Το δικαιούται και το μπορεί, αρκεί να γίνουν κάποιες ενέργειες.
Τι πρέπει να γίνει ούτως ώστε να μπορέσει η Ελλάδα να εξάγει μεγαλύτερες ποσότητες; Τι σας εμποδίζει να ανεβάσετε ταχύτητες;
Χρειάζεται, θα έλεγα, μια πανστρατιά όλων μας, μια εθνική στρατηγική και ένας συντονισμός ενεργειών, ο οποίος πρέπει να ξεκινήσει από το επίπεδο του ελαιοπαραγωγού, του ελαιοτριβέα, του μεταποιητή και θα φθάνει ως το επίπεδο του τυποποιητή και του εξαγωγέα. Και όλοι να συμβάλουμε σε αυτή την προσπάθεια. Βεβαίως ένας βασικός παράγων είναι και η τιμή πώλησης. Αυτός ο παράγων επηρεάζει την παρουσία μας στις μεγάλες αγορές του εξωτερικού. Ιδιαίτερα όταν έχουμε αντίπαλο μια χώρα όπως η Ισπανία, η οποία έχει εξαιρετικά χαμηλότερο κόστος παραγωγής.
Αυτό της παρέχει τη δυνατότητα να χαμηλώνει και το επίπεδο της λιανικής τιμής…
Ακριβώς. Αυτό μας αναγκάζει να προσπαθούμε να βρούμε σημεία διαφοροποίησης σε σχέση με τις μαζικές διεξόδους που βρίσκουν οι Ισπανοί. Ανάμεσα σε αυτά είναι τα καταστήματα delicatessen, ειδικά καταστήματα και όχι οι εκπτωτικές μεγάλες αλυσίδες που απευθύνονται σε πιο μαζικό επίπεδο. Και αυτό διότι το ελληνικό ελαιόλαδο είναι εκ των πραγμάτων ακριβότερο. Ξεκινάμε από το κόστος παραγωγής, που είναι σχεδόν μιάμιση φορά υψηλότερο από ό,τι το αντίστοιχο κόστος στην Ισπανία.
Πρακτικά, κύριε Οικονόμου, ό,τι και αν κάνουμε αποκλείεται να μπορέσουμε να φθάσουμε τα επίπεδα κόστους που έχουν εξασφαλίσει οι ανταγωνιστές. Έτσι δεν είναι;
Σωστά. Δεν μπορούμε να πάμε στη λογική που είναι προσανατολισμένη στο κόστος. Δεν μπορούμε να παίξουμε στα επίπεδα των τιμών που πουλάνε οι ανταγωνιστές μας. Οπότε σύμμαχός μας πρέπει να είναι η ποιότητα και από εκεί και πέρα με ενέργειες μάρκετινγκ και προβολής να μπορέσουμε συλλογικά να βελτιώσουμε την εικόνα του ελληνικού ελαιολάδου. Να πείσουμε τους καταναλωτές των ξένων χωρών ότι αυτά τα λίγο παραπάνω χρήματα που καλούνται να πληρώσουν για το ελληνικό ελαιόλαδο αξίζουν και με το παραπάνω, διότι το ελληνικό ελαιόλαδο είναι υψηλής ποιότητας και είναι πιστοποιημένο.
Ποιες ενέργειες γίνονται από την πλευρά του ΣΕΒΙΤΕΛ για την προβολή του ελληνικού τυποποιημένου ελαιολάδου στο εξωτερικό;
Την προηγούμενη δεκαετία είχαμε κάποια στήριξη από την πολιτεία, μέσω του Οργανισμού Προώθησης Εξαγωγών και του υπουργείου Οικονομικών. Τα τελευταία χρόνια δυστυχώς η οικονομική κατάσταση, η οικονομική συγκυρία και η κρίση δεν επέτρεψαν ιδιαίτερη στήριξη ούτε για το ελαιόλαδο ούτε και για τα άλλα εθνικά μας προϊόντα. Ωστόσο ο ΣΕΒΙΤΕΛ με τις επιχειρήσεις μέλη του έχει καταφέρει να αξιοποιήσει κάποια συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα ενημέρωσης, προβολής και προώθησης τα οποία «τρέχουν». Ο ΣΕΒΙΤΕΛ ήταν από τους πρώτους σε πανευρωπαϊκό επίπεδο επαγγελματικούς οργανισμούς που αξιοποίησαν τέτοια προγράμματα. Ήδη από το 2003 έχουμε «τρέξει» οκτώ τέτοια συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα. Αυτή τη στιγμή είναι σε εξέλιξη ένα πρόγραμμα ενημέρωσης, προβολής και προώθησης στις αγορές της Βόρειας Αμερικής, ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλίας και Νορβηγίας. Και ένα αντίστοιχο πρόγραμμα σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης – σε επιλεγμένες αγορές, γιατί δεν μπορεί κανείς να πάει παντού –, μεταξύ των οποίων η Γερμανία, η Βρετανία και η Σουηδία. Επίσης η Βουλγαρία – ως χώρα των Βαλκανίων –, η Κύπρος όπου και έχουμε μια σημαντική τοποθέτηση ως Ελλάδα και η Ελλάδα, με κάποιες μικρές χαμηλού προϋπολογισμού δράσεις που γίνονται κυρίως στα σημεία εξόδου, δηλαδή στα duty free.
Τα προγράμματα αυτά ανανεώνονται από χρόνο σε χρόνο;
Αυτά τα προγράμματα συνήθως είναι τριετούς διάρκειας. Εν όψει του γεγονότος ότι το πρώτο από τα δύο προγράμματα που σας ανέφερα – το πρόγραμμα για τις τρίτες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης χώρες – τελειώνει τον Μάιο του 2015, φροντίσαμε στις 30/09 να υποβάλουμε ένα νέο, με την ελπίδα να εγκριθεί, γιατί δυστυχώς δεν εγκρίνονται όλα. Εφόσον εγκριθεί, θα ξεκινήσει τον Ιούλιο και θα έχει τις ίδιες αγορές με την προσθήκη και της αγοράς της Αλβανίας, ως μιας γειτονικής, εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, νέας αγοράς.
Κάνετε μια προσπάθεια να μάθετε το ξένο κοινό να καταναλώνει ελληνικό ελαιόλαδο στη χώρα του. Πώς εκμεταλλεύεστε το γεγονός της παρουσίας 20 εκατ. ξένων επισκεπτών κάθε χρόνο στην Ελλάδα;
Έχετε δίκιο. Είναι ένα θέμα που μας απασχολεί χρόνια και είναι η εικόνα που έχει ο κάθε επισκέπτης που πηγαίνει σε μια ψαροταβέρνα, σε ένα εστιατόριο και, δυστυχώς, μαζί με ένα εκλεκτό πανάκριβο ψάρι, θα του φέρουν ένα μπουκάλι λάδι το οποίο θα έχει εκτεθεί επί μήνες στον ήλιο και ουδείς θα εγγυάται την ποιότητά του. Και δυστυχώς αυτή την εικόνα για το ελληνικό ελαιόλαδο θα την πάρει μαζί του. Ευτυχώς όμως αυτό δεν είναι ο κανόνας. Σε μια ελληνική σαλάτα με εκλεκτά συστατικά αξίζει φυσικά να μπει ένα εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο.
Σε αυτή λοιπόν τη λογική, το αίτημά μας είναι να ισχύσει μια πρακτική που εφαρμόζεται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ιταλία και η Πορτογαλία. Να γίνει δηλαδή υποχρεωτική η χρήση στα σημεία εστίασης μικρών μη επαναχρησιμοποιούμενων συσκευασιών ελαιολάδου, των 20 ml, των 30 ml.
Να προωθηθεί δηλαδή η μικρή συσκευασία επώνυμου ελαιολάδου;
Ακριβώς. Να έχει μια συσκευασία την οποία εκείνη την ώρα ανοίγει και βάζει στη σαλάτα του ή το παίρνει μαζί του στο σπίτι. Αυτό πρέπει να το κάνουμε άμεσα, διότι το επώνυμο ελαιόλαδο είναι ο πρεσβευτής μας στις γεύσεις που θα πάρουν μαζί τους στα σπίτια τους οι ξένοι επισκέπτες της χώρας μας.
Ποια ήταν η αντιμετώπιση από την πλευρά του αρμόδιου υπουργείου;
Δυστυχώς, ενώ είναι κάτι πάρα πολύ απλό – αρκεί μια τροποποίηση της κοινής υπουργικής απόφασης – δεν είχαμε κάποιο αποτέλεσμα, ούτε από τον προηγούμενο ούτε από τον σημερινό υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης. Είμαστε ακόμη σε συνεννοήσεις και ευελπιστούμε κάποια στιγμή να γίνει. Το πρόβλημα είνα ότι χάσαμε την τουριστική περίοδο του καλοκαιριού και πλέον ελπίζουμε να ρυθμιστεί το θέμα εντός των επόμενων μηνών.
Κύριε Οικονόμου, ποια είναι η πορεία της αγοράς χύμα ελαιολάδου την περίοδο της κρίσης;
Το χύμα – το ανώνυμο ελαιόλαδο –, όπως αντίστοιχα και το μέλι και το κρασί, αντιστέκεται σθεναρά θα έλεγε κανείς. Δεν ξέρω αν είναι μόνο θέμα ενημέρωσης ή είναι και θέμα συμπεριφοράς και φιλοσοφίας του καταναλωτή. Φαίνεται ότι ο τελευταίος έχει την ψευδαίσθηση ότι το ελαιόλαδο από τον παραγωγό είναι καλύτερο από αυτό το οποίο θα πάρει από το σουπερμάρκετ. Το ίδιο ισχύει και για το μέλι που του δίνει ένας δήθεν παραγωγός και το οποίο θεωρεί ότι είναι καλύτερο από το τυποποιημένο. Έχει αποδειχθεί στην πράξη – από έρευνες που έχουμε κάνει διαχρονικά και με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και με τον ΙΝΚΑ – ότι 6 στα 10 δείγματα ελαιολάδου χύμα είναι νοθευμένο, υποβαθμισμένο ή εκτός ποιοτικών προδιαγραφών.
Αυτό που ο καταναλωτής αγοράζει ως εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, δήθεν από παραγωγό, 6 στις 10 φορές δεν είναι εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο. Είτε είναι σκέτο ελαιόλαδο, είτε πολλές φορές είναι νοθευμένο. Διότι δυστυχώς είναι πολύ εύκολο να κάνεις νόθευση στο ελαιόλαδο. Δεν μπορεί να εντοπιστεί εύκολα αν ένα ελαιόλαδο έχει μέσα και κάποια σπορέλαια. Απαιτούνται ειδικές αναλύσεις, δεν μπορείς μόνο με τη γεύση να το καταλάβεις, πρέπει να γίνουν κάποιες χημικές αναλύσεις.
Υπάρχουν πιθανόν και κάποια θέματα επικινδυνότητας;
Υπάρχουν, όχι στο βαθμό που θα μπορούσε κανείς να πει ότι θα θρηνήσουμε θύματα, όπως έγινε το 1982 στην Ισπανία. Ευτυχώς δεν έχουμε τέτοιες περιπτώσεις. Βέβαια αυτό το συμβάν στην Ισπανία αποτέλεσε αφορμή να κοπεί μια κι έξω η λογική της διακίνησης χύμα ελαιολάδου.
Τι ακριβώς είχε συμβεί;
Πέθαναν 200 άνθρωποι και 2.000 έμειναν παράλυτοι για όλη τους τη ζωή από μετουσιωμένο κραμβέλαιο, το οποίο ήταν μέσα σε βαρέλια που διακινήθηκε χύμα λάδι. Μετά από αυτό πλέον και η πρακτική τους άλλαξε: όλοι, ακόμη και οι ελαιοπαραγωγοί, όταν προσκομίζουν τον καρπό στα ελαιοτριβεία, αφήνουν τις ελιές τους και πηγαίνουν από τη διπλανή πόρτα για να πάρουν – σε πεντόλιτρα – το λάδι που θα χρησιμοποιήσουν για το σπίτι τους. Δυστυχώς στην Ελλάδα τα πράγματα είναι διαφορετικά, είναι άλλη η λογική των ελαιοπαραγωγών και των ελαιοτριβέων. Κάθε ελαιοπαραγωγός παίρνει το λάδι στο σπίτι του και θεωρεί ότι μπορεί να παίξει το ρόλο του εμπόρου, να κρίνει εκείνος πότε η τιμή θα αυξηθεί ή όχι, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν συγκεντρωμένες κάπου οι ποσότητες. Αυτό δυσχεραίνει τη δυνατότητα μαζικών εξαγωγών αφού η κάθε τυποποιητική επιχείρηση πρέπει να πάει – μέσω εμπόρων ή μέσω κάποιων συνεταιρισμών – να αναζητήσει σπίτι σπίτι κάποιες μικροποσότητες. Αυτό έχει επίπτωση και ως ένα βαθμό στην ποιότητα.
Εσείς ως ΣΕΒΙΤΕΛ τι κάνετε για να ενημερώσετε το κοινό για το χύμα ελαιόλαδο;
Πρέπει να έχουμε μια λογική εκπαίδευσης του καταναλωτή και αυτό πρέπει να προβληθεί από κάποιες πιο επίσημες φωνές, που θα εφιστούν την προσοχή στο κοινό ότι, όπως δεν διανοείσαι να πάρεις ζάχαρη ή φασόλια ή φακή από το μπακάλικο, σε χύμα μορφή – παίρναμε στα δικά μας τα χρόνια –, έτσι είναι αδιανόητο να βάζει κανείς στο σπίτι του ένα λάδι αγνώστου προελεύσεως. Αυτό ισχύει ειδικά για τη Θεσσαλία και πάνω, όπου δεν έχουν παραγωγή και αναγκαστικά εμπιστεύονται κάποιους άλλους.
Επιτρέψτε μου να σας πω ότι υπάρχουν κάποιες κατηγορίες πολιτών, οι οποίοι ασκούν αυτό το επάγγελμα, εμφανιζόμενοι ως δήθεν παραγωγοί. Δεν υπονοούμε ότι ο παραγωγός θα δώσει συνειδητά νοθευμένο λάδι, αλλά υπάρχουν και κάποιοι άλλοι οι οποίοι βγάζουν μεροκάματο από αυτό. Δηλαδή προσθέτουν ένα 10%-20% σπορέλαιο μέσα σε μια ποσότητα ή βάζουν και μια χλωροφύλλη για να πάρει και το χρώμα το πράσινο του ελαιολάδου και το λανσάρουν στα νοικοκυριά της Θεσσαλίας ή της Βόρειας Ελλάδος ως εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο Καλαμάτας κτλ. Με αποτέλεσμα να υπάρχει μια δυσφήμηση. Αυτό θεωρούμε ότι είναι εις βάρος και των ελαιοπαραγωγών.
Οι ελαιοπαραγωγοί έχουν συμφέρον να δώσουν το προϊόν τους στα νόμιμα κανάλια. Μέσα από εμπόρους, μέσα από συνεταιρισμούς, αν θέλουν, ή από τους ιδιώτες. Αυτό το προϊόν να διακινηθεί σωστά και να πάρει την προστιθέμενη αξία του. Διότι ένα ελαιόλαδο περνάει από πολλές φάσεις. Κατ’ αρχήν θα φιλτραριστεί, δεν μπορείς να το καταναλώσεις έτσι… Μετά από λίγο χρόνο θα δημιουργήσει μια μούργα. Μετά πρέπει να ελεγχθεί, γιατί μπορεί να θεωρούμε ότι έχουμε το καλύτερο λάδι, αλλά στα κτήματά μας να περνάνε υπόγεια ρεύματα περίεργα. Ή να είναι ο ελαιώνας δίπλα σε έναν αυτοκινητόδρομο και να δημιουργούνται επιμολύνσεις. Ή πιο δίπλα στο λιοτρίβι που το πήγαμε να υπάρχουν ψυκτικά συστήματα και το φρέον να αναδύεται και να πηγαίνει μέσα στο λάδι. Ή ο ελαιοτριβέας να μην έχει χρησιμοποιήσει ανοξείδωτες δεξαμενές. Ή σε ένα πλαστικό κατάλληλο για τρόφιμα να μεταναστεύσουν ουσίες, πλαστικοποιητές όπως λέμε.
Όλα αυτά, μέσα από ειδικές αναλύσεις που κάνουν όλες οι τυποποιητικές επιχειρήσεις, διασφαλίζουν ένα ποιοτικό και ασφαλές προϊόν. Δεν είναι τυχαίο ότι κάποιες περιπτώσεις χύμα εξαγωγών μάς έχουν επιστραφεί, ακριβώς επειδή δεν έγιναν οι κατάλληλες χημικές αναλύσεις. Άρα λοιπόν, όλες αυτές οι αναλύσεις διασφαλίζονται μέσα από το επώνυμο τυποποιημένο ελαιόλαδο, το οποίο πληροί αυτές τις προδιαγραφές. Και καμία σοβαρή επιχείρηση δεν θα ρισκάρει τη φήμη της.
Ήδη σε κάποιες περιοχές έχει αρχίσει η ελαιοκομική περίοδος. Ποιες είναι οι προσδοκίες για την εφετινή περίοδο 2014-2015;
Παρ’ ότι ως και την τελευταία στιγμή, όπως ξέρουν οι αγρότες μας, κανένας δεν μπορεί να κάνει ασφαλείς προβλέψεις, θεωρώ ότι εφέτος θα έχουμε μια πολύ καλή χρονιά. Σε αντίθεση με τους φίλους μας Ισπανούς, οι οποίοι εφέτος υφίστανται τη ζημιά που εμείς είχαμε πέρυσι – αντιστρέφονται οι όροι.
Θεωρώ ότι αυτό θα δώσει στους ελαιοπαραγωγούς μια ισορροπία στις τιμές και θέλουμε οι ελαιοπαραγωγοί να έχουν ένα εισόδημα το οποίο να τους εξασφαλίσει και το κίνητρο να προσέχουν την ποιότητα και το κίνητρο να συλλέξουν τις ελιές τους και να μείνουν στα χωράφια τους.
Άρα λοιπόν θα έχουμε μια καλή χρονιά. Με κάποιες τιμές που θα δώσουν τη δυνατότητα και στις εξαγωγικές επιχειρήσεις να μπορούν να κάνουν τις εξαγωγές τους, να τις αυξήσουν, έτσι ώστε να μπορέσουμε να βελτιώσουμε και την τοποθέτησή μας.
Πάντως, κύριε Οικονόμου, αν μου επιτρέπετε, εκπροσωπείτε έναν κλάδο που δημιουργεί μια υπεραξία της τάξεως του 1 δισ. ευρώ. Δεν θα μπορούσατε να θέσετε με εντονότερο τρόπο κάποια θέματα στην πολιτική ηγεσία;
Κοιτάξτε, εμείς έχουμε μια φιλοσοφία: δεν ζητάμε τίποτε από την πολιτεία. Το μόνο που θέλουμε είναι να μη μας δημιουργούν αντικίνητρα. Δεν έχουμε πάει ποτέ παρακαλετά. Οφείλει η πολιτεία φυσικά να σκύψει στα προβλήματα.
Σας ευχαριστώ θερμά.
Και εγώ ευχαριστώ. Να είστε καλά!