ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟ TIMETV
Προϊόντα αξίας 27 δισ. ευρώ εξάγει αυτή τη στιγμή η Ελλάδα στο εξωτερικό. Σύμφωνα ωστόσο με μελέτη που εκπονήθηκε από τον Σύνδεσμο Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος, η αξία των ετήσιων εξαγωγών της χώρας μας μπορεί να εκτοξευθεί στο επίπεδο των 38 δισ. ευρώ αρκεί να ακολουθηθούν συγκεκριμένα βήματα. Ποια είναι αυτά, μας εξηγεί ο κ. Κυριάκος Λουφάκης, πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος, ο οποίος σε αντίθεση με το κλίμα των ημερών είναι ιδιαίτερα αισιόδοξος για τις προοπτικές των εξαγωγών και της συμμετοχής τους στην τόνωση της ελληνικής οικονομίας.
Κύριε Λουφάκη, οι εξαγωγές εμφάνισαν μια κόπωση το 2014. Τι σας κάνει αισιόδοξο ότι αυτή θα ξεπεραστεί;
Κοιτάξτε, η δυνατότητα και η δυναμικότητα υπάρχει. Όπως πολύ σωστά είπατε, οι εξαγωγές μας το τελευταίο οκτάμηνο παρουσιάζουν κόπωση. Αυτό συνέβη ύστερα από μια πολύ μεγάλη άνοδο: την τετραετία 2009-2013 η αύξηση των εξαγωγών έφθασε το 57% και η συμμετοχή στο ΑΕΠ από το 7% πήγε στο 15%. Είναι πολύ μεγάλη η αλλαγή. Τώρα τους τελευταίους μήνες παρουσιάζουν κόπωση. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι το οκτάμηνο Ιανουαρίου – Αυγούστου του 2014 οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 4%, συμπεριλαμβανομένων και των πετρελαιοειδών. Σε κάποια σημεία μπορεί να είναι συγκυριακό, σε άλλα σημεία όχι. Έρχομαι τώρα σε αυτό που προηγουμένως είπατε. Πράγματι, οι ελληνικές εξαγωγές μπορούν να αυξηθούν από το 15% στο 18% ή ακόμη και στο 21% του ΑΕΠ, και μάλιστα με σχετική ευκολία. Αυτό όμως προϋποθέτει κάποιες συγκεκριμένες ενέργειες. Οι σημαντικότερες από αυτές είναι να χρηματοδοτηθούν οι εξαγωγικές επιχειρήσεις με κεφάλαια κίνησης. Φυσικά δεν φθάνει μόνο αυτό. Για να επιτύχουμε το νούμερο που αναφέραμε στην αρχή πρέπει να γίνουν και κάποιες μικρές επενδύσεις και βεβαίως και κάποιες θεσμικές αλλαγές ώστε να απομακρυνθούν εμπόδια, γραφειοκρατικής κυρίως φύσεως, που υπάρχουν στις εξαγωγές.
Ποια είναι τα βασικά εμπόδια που συναντά στο δρόμο του ο κόσμος που διευρύνει τους επιχειρηματικούς ορίζοντες της χώρας, που επενδύει στις ξένες αγορές, υψώνοντας την ελληνική σημαία σε αυτές;
Το βασικότερο και μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η ρευστότητα των επιχειρήσεων. Κατά μείζονα λόγο αυτό έχει άμεση σχέση με το τραπεζικό σύστημα, το οποίο – τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα – βρισκόταν σε τρομακτική κρίση και δεν μπορούσε να χρηματοδοτήσει την ελληνική οικονομία. Σε μικρότερο βαθμό, οφείλεται στο ίδιο το κράτος, το οποίο υπερφορολογεί τις επιχειρήσεις ενώ δεν δείχνει καθόλου συνέπεια στην αποπληρωμή των δικών του υποχρεώσεων.
Μιλάτε για την επιστροφή του ΦΠΑ των εξαγωγικών επιχειρήσεων;
Ακριβώς, δεν επιστρέφει τον ΦΠΑ έτσι όπως πρέπει να το επιστρέφει. Βεβαίως έχουν γίνει βήματα προς τα εμπρός, το κράτος χρωστάει λιγότερα από όσα χρωστούσε, αλλά ακόμη δεν έχουμε φθάσει στο επιθυμητό επίπεδο. Δεν έχουμε φθάσει στο σημείο να επιστρέφεται το ΦΠΑ εντός 15 ημερών, όπως γίνεται σε όλες τις προηγμένες χώρες του κόσμου. Σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις, μπορεί να κάνει και ένα και δύο χρόνια ώσπου να επιστρέψει τον ΦΠΑ στις επιχειρήσεις που το δικαιούνται.
Ποιες είναι οι συνολικές οφειλές του κράτους προς τις εξαγωγικές επιχειρήσεις;
Δεν έχω κάποια πρόχειρα στοιχεία. Σίγουρα όμως είναι λιγότερα από τα 8 δισ. ευρώ που ήταν παλαιότερα. Σύμφωνα με ορισμένες μετρήσεις, τα ποσά που οφείλει το κράτος είναι περίπου 5 δισ. ευρώ… Από αυτά το ποσό που αφορά τις επιστροφές ΦΠΑ είναι της τάξεως του 1,5 δισ. ευρώ. Το υπόλοιπο αφορά άλλες υποχρεώσεις του κράτους. Το κράτος αγοράζει από την ελληνική αγορά, χρωστάει στις ελληνικές επιχειρήσεις.
Άρα, προτού μπούμε στο θέμα της χρηματοδότησης, τίθεται ως πρωταρχικό το ζήτημα της συνέπειας του κράτους…
Κοιτάξτε, η χώρα έφθασε σε αυτό το σημείο εξαιτίας του κράτους. Η κρίση ήταν διεθνής αλλά στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου αυτή προήλθε από τον τραπεζικό τομέα και από τα προβληματικά δάνεια τα οποία είχε δώσει σε διάφορες περιπτώσεις. Στην Ελλάδα το τραπεζικό σύστημα κατέρρευσε επειδή κατέρρευσε η πίστη του ελληνικού κράτους, επειδή τα ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου έγιναν σκουπίδια και εκεί χάθηκαν τα λεφτά. Τα λέω αυτά διότι πρέπει να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους. Άρα το θέμα είναι το ελληνικό κράτος. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο – για να λύσουμε το μεγάλο το πρόβλημα το οποίο έχουμε – πρέπει να γίνουν οι μεταρρυθμίσεις και οι τραπεζικές αλλαγές οι οποίες πρέπει να γίνουν στο κράτος μας, ώστε να ευνοεί πλέον την παραγωγή και την επιχειρηματικότητα και όχι την κατανάλωση, όπως γινόταν ως τώρα. Και βέβαια η Ελλάδα είναι μια διαφορετική χώρα σήμερα σε σχέση με αυτό που ήταν το 2010. Εγώ θεωρώ όμως ότι οι αλλαγές πρέπει να γίνουν με μεγαλύτερη ταχύτητα και, ακριβώς επειδή πολλές φορές δειλιάζουμε, για αυτό έχουμε τα προβλήματα που έχουμε.
Την τελευταία τετραετία ωστόσο είχαμε, παρά τα προβλήματα του ελληνικού Δημοσίου, μια ραγδαία αύξηση των εξαγωγών. Αυτή οφείλεται στις προσπάθειες των επιχειρήσεων;
Βεβαίως. Είναι έτσι ακριβώς. Με ένα κράτος απόν, που είχε να λύσει τα δικά του δημοσιονομικά προβλήματα, οι ελληνικές επιχειρήσεις άνοιξαν νέες αγορές. Αυτό συμβαίνει, αν θέλετε, και εξ ανάγκης, διότι εγώ δεν θέλω να αγιοποιήσω κανέναν, προφανώς και εμείς οι επιχειρηματίες κάναμε και κάνουμε λάθη. Βολευόμασταν στην εσωτερική αγορά, βολευόμασταν στον τρόπο με τον οποίο πουλούσαμε και κάναμε τη δουλειά μας. Όταν λοιπόν η εσωτερική αγορά κατέρρευσε έπρεπε να ψάξουμε να βρούμε τι θα κάνουμε. Έτσι βγήκαμε προς τα έξω και κάναμε μεγαλύτερες εξαγωγές. Έτσι οι εξαγωγές μας ανέβηκαν κατά 57%. Για να διατηρηθεί όμως ο ρυθμός αύξησης των εξαγωγών πρέπει να χρηματοδοτηθεί κιόλας. Όσο αυξάνονται οι εξαγωγές σου, τόσο μεγαλύτερα κεφάλαια κίνησης θέλεις. Είναι κοινός τόπος και αποτελούν βασική οικονομική γνώση ότι, όταν μια εταιρεία βρίσκεται στην ανάπτυξή της, τότε είναι που χρειάζεται τα περισσότερα κεφάλαια και τη μεγάλη χρηματοδότηση. Εξαντλήθηκε λοιπόν το οποιοδήποτε λίπος είχε η ελληνική επιχειρηματικότητα να εξαγάγει. Και έπρεπε από την αρχή να βοηθηθεί και να χρηματοδοτηθεί για να συνεχιστεί η αύξηση των εξαγωγών. Το γεγονός ότι αυτό δεν ήταν εφικτό οδήγησε σε μια στασιμότητα, η οποία ήταν και συγκυριακή σε ορισμένα προϊόντα, όπως είναι τα πετρελαιοειδή π.χ. που μειώθηκαν, με αποτέλεσμα να φαίνεται αυτή η μικρή κάμψη των εξαγωγών.
Η πτώση αυτή δεν είναι ιδιαίτερα ενδεικτική, υπό την έννοια ότι οι εξαγωγές πετρελαίου σχετίζονται με τη ραγδαία πτώση των τιμών του αργού πετρελαίου…
Πράγματι, αν μάλιστα εξακολουθήσει αυτή η τάση που υπάρχει με το πετρέλαιο, να μειώνεται δηλαδή η τιμή του τόσο ραγδαία, τότε οι εξαγωγές πετρελαιοειδών θα μειωθούν ακόμη περισσότερο τον επόμενο χρόνο και θα επηρεάσουν το συνολικό νούμερο των εξαγωγών. Για να μη γίνει αυτό και για να ξεπεράσουμε τον σκόπελο πρέπει να χρηματοδοτηθούμε.
Έχετε ωστόσο στα χέρια σας τα αρχικά συμπεράσματα μιας μελέτης που αφορά τη σχέση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων με την αντίστοιχη αύξηση που θα υπάρξει στο ΑΕΠ. Θα μπορούσατε να μας δώσετε κάποια πρόσθετα στοιχεία;
Κοιτάξτε, για κάθε αύξηση ενός δισ. ευρώ στις εξαγωγές της χώρας απαιτούνται γύρω στα 600-700 εκατ. ευρώ χρηματοδότησης. Πρόκειται για μια χονδρική προσέγγιση, με βάση στοιχεία από κάποιες μελέτες που κάνουμε και οι οποίες πρόκειται σύντομα να ολοκληρωθούν.
Πώς όμως είστε τόσο αισιόδοξος, όταν πολλές μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις έχουν κλείσει; Ο παραγωγικός ιστός της χώρας έχει υποστεί σοβαρά πλήγματα. Μπορεί αυτός να αρχίσει να λειτουργεί μετά από τόσα χρόνια απραξίας;
Σε μεγάλο βαθμό αυτό μπορεί να γίνει. Αν κάνετε μια βόλτα στις βιομηχανικές περιοχές της χώρας, όπου υπάρχουν βιομηχανοστάσια, θα δείτε αρκετά από αυτά να είναι κλειστά και πάρα πολλά να λειτουργούν με μικρό μέρος της δυναμικότητάς τους. Υπάρχει αυτό το οποίο λέγεται σχολάζουσα δυναμική παραγωγικότητα. Αν αυτή χρηματοδοτηθεί, θα ξεκινήσει να δουλεύει ξανά. Βέβαια εγώ δεν πιστεύω ότι υπάρχουν γενικές λύσεις παντού, Δεν πιστεύω ότι ένα φάρμακο καταπολεμά όλες τις αρρώστιες. Προφανώς υπάρχουν επιχειρήσεις και παραγωγικές μονάδες οι οποίες δεν μπορούν να παράγουν ανταγωνιστικά, δεν είναι σε θέση να ξαναβάλουν μπροστά. Ασφαλώς υπάρχουν και τέτοιες μονάδες. Το μεγαλύτερο όμως μέρος της μεγάλης σχολάζουσας δυναμικότητας μπορεί να αρχίσει να παράγει και να εξάγει. Και αυτό πιστοποιείται από διάφορες μελέτες. Γι’ αυτό πιστεύουμε ότι το 15% του ΑΕΠ που αντιπροσωπεύουν οι εξαγωγές μπορεί να γίνει 20%, χωρίς να χρειαστεί να κάνουμε τρομερά πράγματα. Απλώς πρέπει να τις χρηματοδοτήσουμε για να μπορέσουμε να πάμε ένα βήμα μπροστά.
Πόσο σύγχρονα όμως είναι τα εργαλεία με τα οποία εργάζονται οι εξαγωγικές επιχειρήσεις, προκειμένου να ανοίξουν νέες αγορές; Τι κάνει ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος ώστε να αναπτύξει τέτοια σύγχρονα εργαλεία και να εξοπλίσει τους επιχειρηματίες, που επιθυμούν να διευρύνουν την παρουσία τους στις ξένες αγορές;
Κοιτάξτε, στον ΣΕΒΕ κάνουμε πάρα πολλές προσπάθειες προκειμένου να βοηθήσουμε τους εξαγωγείς να κάνουν τη δουλειά τους. Ενδεικτικά σας αναφέρω τα παρακάτω παραδείγματα. Πρώτον, διαθέτουμε μια τεράστια βάση δεδομένων η οποία έχει στοιχεία για 40 εκατομμύρια επιχειρήσεις σε όλον τον κόσμο. Έτσι η ελληνική εξαγωγική επιχείρηση έχει μια εικόνα για όλους τους εν δυνάμει πελάτες της ανά τον κόσμο.
Δεύτερον, κάνουμε διάφορες μελέτες με σκοπό να βοηθήσουμε τις εξαγωγικές εταιρείες. Προσφάτως ολοκληρώσαμε μια εξαιρετική μελέτη, σχετική με τις εταιρείες πληροφορικής, τις εταιρείες τροφίμων και τις εταιρείες δομικών υλικών, η οποία αποκαλύπτει το συγκριτικό πλεονέκτημα που έχουν οι ελληνικές επιχειρήσεις αυτού του κλάδου για να εξάγουν σε συγκεκριμένες αγορές. Όπως σας είπα, δεν κάνουν όλα τα φάρμακα για όλες τις αρρώστιες: μπορείς να εξάγεις ενδεχομένως δομικά υλικά στη Γερμανία αλλά να μην μπορείς να εξάγεις στη Ρωσία – στην τύχη το λέω. Η συγκεκριμένη μελέτη το αποκαλύπτει, είναι μια δυναμική μελέτη, ένα δυναμικό ηλεκτρονικό εργαλείο το οποίο μπορούν να το χρησιμοποιήσουν τα μέλη μας προκειμένου να ανακαλύψουν χώρες στις οποίες υπάρχει συγκριτικό πλεονέκτημα για να εξαγάγουν.
Τρίτον, κάνουμε μια πολύ μεγάλη προσπάθεια ώστε να εκπαιδεύσουμε στελέχη επιχειρήσεων που εξάγουν. Μάλιστα έχουμε αναπτύξει ένα μοντέλο – το λέμε «οκτώ βήματα για να εξάγω» –, σύμφωνα με το οποίο παίρνουμε από το χέρι τον επιχειρηματία ή τον εν δυνάμει εξαγωγέα προκειμένου να πετύχει το στόχο του.
Τέταρτον, βοηθάμε με δικτύωση τα μέλη μας είτε με partners είτε με επιχειρηματικές αποστολές, όπως κάναμε με τη βοήθεια της Eurobank. Στο παρελθόν έχουμε συνεργασία με όλες τις τράπεζες, με την Εθνική π.χ. για τα θέματα χρηματοδότησης.
Πέμπτον, βοηθάμε τα μέλη μας στην καθημερινότητά τους. Πιστεύω ότι οι γνώσεις που έχουμε στις τελωνειακές διαδικασίες και η συνεργασία μας με τις τελωνειακές αρχές και με το ηλεκτρονικό τελωνείο, το οποίο πρόσφατα μπήκε στη ζωή μας και στο οποίο ο ΣΕΒΕ συμμετείχε με όλες του τις δυνάμεις, είναι σημαντικό κεφάλαιο για όλους.
Κύριε Λουφάκη, σας ευχαριστώ θερμά.
Να είστε καλά. Εγώ ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δώσατε.