Μια συγκλονιστική αφήγηση της Ναυμαχίας της Λήμνου
Η ιστορία της Ναυμαχίας όπως περιγράφεται στην ιστοσελίδα του Πλωτού Ναυτικού Μουσείου Θωρηκτό “Γεώργιος Αβέρωφ”:
Ο Ελληνικός στόλος, υπό τον Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, ο οποίος επέβαινε στη θρυλική ναυαρχίδα μας, το Θωρηκτό «ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΒΕΡΩΦ», καταναυμαχεί στις 5 Ιανουαρίου 1913, τον Τουρκικό στόλο κοντά στη Λήμνο, για 2η φορά μέσα σε ένα μήνα, μετά τη ναυμαχία της Έλλης (3 Δεκεμβρίου 1912) και τον κλείνει στα Στενά με μεγάλες ζημιές και απώλειες. Έτσι εξασφαλίζεται οριστικά η Ελληνική κυριαρχία σε όλο το Αιγαίο, που οδηγεί στη νικηφόρα έκβαση των Βαλκανικών Πολέμων. Ο Τουρκικός στόλος δεν μπόρεσε να εξέλθει στο Αιγαίο για πολλές πλέον δεκαετίες μετά.
Ακολουθεί απόσπασμα από το βιβλίο των Πλοιάρχου Γεωργίου Π. Κρέμου Π.Ν. και Richard Arnold – Baker «ΑΒΕΡΩΦ, το πλοίο που άλλαξε την πορεία της ιστορίας, 1990», με το χρονικό της Ναυμαχίας της Λήμνου:
[Στον όρμο του Μούδρου όλα ήταν ήσυχα, όταν ξαφνικά ο ΑΒΕΡΩΦ έλαβε αστραπιαίο σήμα από τον ΛΕΟΝΤΑ, σε ανοικτή γλώσσα: «Ολόκληρος ο στόλος εξέρχεται». Η ώρα ήταν 08.25.Σε λίγο δεύτερο σήμα του ΛΕΟΝΤΟΣ έδινε την πορεία του εχθρικού στόλου. Ο Ναύαρχος Κουντουριώτης με ηρεμία διέταξε να λάβουν οι άνδρες το πρόγευμά τους και εν συνεχεία τα πλοία να απάρουν, ακολουθώντας τον ΑΒΕΡΩΦ. Συγχρόνως απέστελλε σήμα προς όλα τα πλοία: «Ο Ναύαρχος εύχεται την καλήν ημέραν προς τα γενναία επιτελεία και πληρώματα. Τα πάντα εξαρτώνται από την σημερινήν ημέραν».
Ο Τουρκικός Στόλος, του οποίου οι δέκτες για κάποιον άγνωστο λόγο δεν είχαν εντοπίσει τα σήματα του ΛΕΟΝΤΟΣ, πλησίαζε πλέον τη Λήμνο, περιμένοντας να αιφνιδιάσει τον Ελληνικό Στόλο, οπότε έκπληκτος ο Ταχήρ αντίκρισε τις σιλουέτες του ΑΒΕΡΩΦ και των θωρηκτών να ξεπροβάλλουν «εν σχηματισμώ» από την είσοδο του Μούδρου. Ο αιφνιδιασμός είχε απωλεσθεί. Ο ΑΒΕΦΩΦ με τα θωρηκτά ΣΠΕΤΣΑΙ, ΥΔΡΑ και ΨΑΡΑ ήσαν σε γραμμή παραγωγής, δεξιά της τα αντιτορπιλλικά ΑΕΤΟΣ και ΙΕΡΑΞ και αριστερά της τα αντιτορπιλλικά ΣΦΕΝΔΟΝΗ, ΝΑΥΚΡΑΤΟΥΣΑ και ΝΙΚΗ. Οι τρεις αυτές στήλες έλαβαν Νοτιοανατολική πορεία. Ο Τουρκικός στόλος ευρίσκετο περί τα 10 μίλια ανατολικά της άκρας «Ειρήνης» της Λήμνου επί Δυτικής-Νοτιοδυτικής πορείας. Το BARBAROSSA προηγείτο των θωρηκτών TURGUT-REIS, MESSOUDIE και MEDJIDIEH σε γραμμή παραγωγής ενώ στο δεξιό ισχύο της γραμμής έπλεαν οκτώ αντιτορπιλλικά επίσης σε γραμμή παραγωγής. Οι δύο στόλοι πήραν συγκλίνουσες πορείες προς Νοτιοανατολικά και Νοτιοδυτικά αντιστοίχως, ενώ οι δύο Στόλαρχοι εμφορούμενοι από τις ίδιες σκέψεις δεν ήθελαν να αρχίσουν πυρ πριν η απόσταση ελαττωθεί τόσο, ώστε η επιτυχία να είναι εξασφαλισμένη.
Ώρα 11.35 η απόσταση των αντιπάλων είχε ελαττωθεί στα 8.200 μέτρα έτσι που διεκρίνοντο όλες οι λεπτομέρειες των πλοίων, μεταξύ των οποίων και η μυστηριώδης για τους Έλληνες κόκκινη και χρυσή σημαία τεραστίων διαστάσεων, στον πρωραίο ιστό της Τουρκικής ναυαρχίδος. Συγχρόνως οι πλευρές των Τουρκικών θωρηκτών έλαμψαν από τις πρώτες ομοβροντίες στις οποίες αμέσως απήντησαν τα Ελληνικά πλοία.
Ευθύς εξ αρχής οι Τουρκικές βολές ήσαν ή πολύ μακρές ή βραχείες εκατέρωθεν του Ελληνικού σχηματισμού. Το αντίθετο ακριβώς συνέβαινε με το Ελληνικό πυρ, το οποίο άρχισε αμέσως να βρίσκει τον στόχο του. Τις πρώτες επιτυχείς πτώσεις ακολούθησαν άλλες και εκείνες άλλες και δεν εβράδυνε να φανεί επί των εχθρικών πλοίων πυκνός καπνός και φλόγες. Στις 11.55 το MESSOUDIEH φάνηκε να εξέρχεται της γραμμής και να παίρνει αντίθετη πορεία. Βλήματα της ΥΔΡΑΣ και των ΨΑΡΩΝ είχαν ανατινάξει 3 πύργους πυροβόλων του σκοτώνοντας τις ομοχειρίες τους (68 ανδρών συνολικά). Μετά από λίγα λεπτά μια τεράστια κατακόρυφη λάμψη φάνηκε μεταξύ γέφυρας και πρώτης καπνοδόχου του HAIREDIN-BARBAROSSA και ο πρωραίος ιστός μαζί με την περίεργη κόκκινη σημαία έπεσε στη θάλασσα.
Ένα βλήμα του ΑΒΕΡΩΦ είχε ανατινάξει τον μεσαίο πύργο του θωρηκτού μαζί με την ομοχειρία του. Η Τουρκική ναυαρχίς άρχισε τότε να στρέφει επί τόπου προς Βορράν, και εν συνεχεία προς Βορειοανατολικά. Στις 12.10 ο Ναύαρχος Κουντουριώτης θέλοντας να ανακόψει την οπισθοχώρηση του εχθρού, επανέλαβε την τακτική της ναυμαχίας της Έλλης κινούμενος με τον ΑΒΕΡΩΦ ανεξαρτήτως και ολοταχώς προς τα Στενά. Ο Ταχήρ όμως αντελήφθη εγκαίρως τις προθέσεις του και διέταξε γενική πορεία των πλοίων του προς την κατεύθυνση των Δαρδανελλίων χωρίς απαιτήσεις συνοχής ή σχηματισμού. Έτσι ο ΑΒΕΡΩΦ βρέθηκε πρύμα τους σε μια λυσσώδη καταδίωξη ελισσόμενος πότε δεξιά και πότε αριστερά ώστε να μπορεί να βάλλει εναλλάξ με τα πυροβόλα και των δυο πλευρών του. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσεως ο Τουρκικός Στόλος υπέστη τα χειρότερα πλήγματα, από τον ΑΒΕΡΩΦ κυρίως, διότι τα άλλα τρία ελληνικά θωρηκτά με την μειωμένη τους ταχύτητα άρχισαν σιγά σιγά να μένουν πίσω μέχρι που εξήλθαν από το βεληνεκές των πυροβόλων τους. Μετά δυόμισυ ώρες, δηλαδή στις 02.30, τα Τουρκικά πλοία καλυμμένα από καπνούς και φλόγες, με το TURGUT-REIS επ’ ουράς και με καταφανή κλίση δεξιά, εισήρχοντο στα Στενά και ο Ναύαρχος Κουντουριώτης διέταζε παύσατε πυρ. Η ναυμαχία της Λήμνου, την οποία η Τουρκία επλήρωσε πολύ ακριβά, είχε λήξει. Εκατοντάδες ήσαν οι νεκροί και τραυματίες από τα Τουρκικά επιτελεία και πληρώματα, σε τρόπο που η κυβέρνηση εκήρυξε εθνικό πένθος. Ανυπολόγιστες οι ζημιές των πλοίων με τον περισσότερο οπλισμό τους εκτός μάχης, με καμένους χώρους και πλημμυρισμένα μηχανοστάσια, λεβητοστάσια και πυριτιδαποθήκες. Τέτοια ήταν η κατάσταση, ώστε ο Αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, Αρχιστράτηγος Ναζίμ, εδήλωσε ευθαρσώς ενώπιον του κοινοβουλίου ότι: «Ο στόλος έπραξε ό,τι ήτο δυνατόν, δυστυχώς ουδέν δυνάμεθα πλέον να αναμένωμεν από αυτόν».
Και πάλι για δεύτερη φορά ο Ελληνικός Στόλος εξήλθε αλώβητος από την ναυμαχία της Λήμνου. Τα τρία θωρηκτά παρέμειναν ανέπαφα ο δε ΑΒΕΡΩΦ περιέργως επλήγη μόνο από δύο βλήματα. Το ένα έριξε την θωρηκτή θύρα του πρωραίου υποστρώματος το δε δεύτερο εξεράγη στο νοσοκομείο του πλοίου, όπου προξένησε παροδική πυρκαϊά. Από πλευράς προσωπικού υπήρξε ένας μόνο τραυματίας. Ο Δίοπος σαλπιγκτής Αγγελής, ο οποίος αφού σήμανε την «πολεμική έγερση» έμεινε στο κατάστρωμα ατενίζοντας τον Τουρκικό Στόλο, όταν οι θωρηκτές θύρες έκλεισαν και τον άφησαν έξω. Κατά την μάχη κάποιο θραύσμα τον τραυμάτισε τελείως επιπόλαια, όπως μ’ ενθουσιασμό παρακολουθούσε ακάλυπτος την ναυμαχία. Μετά απ’ όλα αυτά τα πληρώματα έδωσαν στον ΑΒΕΡΩΦ την επωνυμία «ο τυχερός Μπάρμπα Γιώργος» η οποία τον ακολούθησε όλη του τη ζωή. Ο Τουρκικός Στόλος δεν έδωσε πια κανένα σημείο υπάρξεως.
(Διήγηση του Θεμιστοκλή) – Απόσπασμα από το βιβλίο του Φώτη Σαραντόπουλου “Εμπρός Δια Της Λόγχης” – Η μεγαλη εξόρμηση (1912-1913)
Οι Τούρκοι, νομίζοντας ότι ο «Αβέρωφ» είχε όντως απομακρυνθεί βάσει των διαταγών που είχε λάβει από την Κυβέρνηση, ετοιμάζονταν για έξοδο. Τη νύχτα της 4ης Ιανουαρίου ο Πλοίαρχος Ταχίρ Μπέης επιβιβάσθηκε στο «Μετζητιέ» και επιχείρησε αναγνώριση μπροστά από τα Στενά. Στη συνέχεια επιβιβάσθηκε στη Ναυαρχίδα «Χαϊρεντίν Βαρβαρόσσα» και τέθηκε επί κεφαλής του Τουρκικού Στόλου, υπό τον Ναύαρχο Ραμίζ Μπέη, που θέλοντας να ανορθώσει το ηθικό των ανδρών του, έφερε από το μουσείο της Κωνσταντινούπολης το λάβαρο του κουρσάρου Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, που είχε νικήσει τον Χριστιανικό στόλο του Αντρέα Ντόρια στην Πρέβεζα το 1538, στη μοναδική ναυμαχία που νίκησαν ποτέ Τούρκοι και γι’ αυτό την τιμούν με κάθε τρόπο, και το ύψωσε στον ιστό της Ναυαρχίδας του που έφερε και το ίδιο όνομα.
Το «κόλπο» του έπιασε και οι Τούρκοι ξεθάρρεψαν, προς μεγάλη χαρά του Ναυάρχου μας. Και με το κατακόκκινο και χρυσοκεντημένο με ρητά από το Κοράνι λάβαρο να ανεμίζει, ξεκίνησαν να δοκιμάσουν ξανά την τύχη τους. Στις 08.20 το πρωί της 5ης Ιανουαρίου 1913, όπως είχε συμβεί και στη ναυμαχία της Έλλης, ήταν και πάλι ο «Λέων» που τηλεγράφησε στον Μούδρο: «Ολόκληρος ο Στόλος εξέρχεται».
Αλλά τώρα ήταν η σειρά του Κουντουριώτη να ρίξει τα δικά του «δολώματα». Ήξερε ότι η τακτική των Τούρκων ήταν να τον παρασύρουν πάλι σε ναυμαχία κοντά στα Στενά, για να έχουν και την προστασία των επακτίων πυροβόλων τους. Η τακτική αυτή είχε αποδώσει εν μέρει στη ναυμαχία της 3ης Δεκεμβρίου στην Έλλη, καθώς οι Τούρκοι μόλις «είδαν τα σκούρα» υποχώρησαν αμέσως και η μάχη κράτησε λιγότερο από μία ώρα. Σε μία ώρα ο Κουντουριώτης δεν προλάβαινε να καταστρέψει τον εχθρικό Στόλο. Έπρεπε να τους παρασύρει σε μάχη στα ανοιχτά. Να τους κάνει να πιστέψουν ότι ήταν μακριά κυνηγώντας το «Χαμιδιέ», ώστε να ξεθαρρέψει ο Τούρκος Ναύαρχος και να κατέβει να χτυπήσει τον Μούδρο!
Εκεί λοιπόν που περιμέναμε όλοι την εντολή για «άπαρση», ο Κουντουριώτης έδωσε εντολή στα πληρώματα να προγευματίσουν! Και κάθισε και ο ίδιος στο τραπέζι, μαζί με τους Αξιωματικούς του που απορούσαν. Το κόλπο έπιασε και οι Τούρκοι πήραν πορεία προς το Μούδρο, με τα ανιχνευτικά μας να παρακολουθούν από ασφαλή απόσταση. Η εντολή για «άπαρση» δόθηκε τελικά στις 09.45 και ο Στόλος εξέπλευσε από το Μούδρο. Και παίρνοντας πορεία νοτιανατολική, συναντήθηκε με τον «Λέοντα» και την «Ασπίδα» κοντά στο ακρωτήριο Ειρήνη της Λήμνου. Στην Τουρκική διάταξη, που πλησίαζε ανυποψίαστη για να βομβαρδίσει τον Ναύσταθμο, ήταν μπροστά το «Μετζητιέ» και πίσω ακολουθούσαν σε κάποια απόσταση τα Θωρηκτά τους, σε «γραμμή παραγωγής». Μόλις το «Μετζητιέ» έφτασε κοντά στο ακρωτήριο Ειρήνη, ήρθε αντιμέτωπο με τον Ελληνικό Στόλο, που είχε μπροστά τον «Αβέρωφ». Το Τουρκικό πλοίο έστειλε με τον ασύρματό του το σήμα «Αβέρωφ – Αβέρωφ» και έκανε αμέσως μεταβολή, γυρεύοντας προστασία στα Τουρκικά Θωρηκτά. Οι Τούρκοι την «είχαν πατήσει» και είχαν αιφνιδιαστεί. Και τώρα δεν είχαν ούτε την ταχύτητα ούτε τα περιθώρια για να μας ξεφύγουν! Η μάχη που ήθελε ο Κουντουριώτης θα γινόταν με τους δικούς του όρους! Ο καιρός ήταν θαυμάσιος και η θάλασσα γαλήνια και η ατμόσφαιρα πεντακάθαρη, ιδανική «μέρα για κυνήγι», όπως είπε ένας νεαρός Αξιωματικός στη Γέφυρα. Βλέπαμε καθαρά όλα τα γύρω νησιά, καθώς και τα Μικρασιατικά παράλια. Στα νότια βλέπαμε ακόμη και τα ιστορικά Ψαρά. Νοιώθαμε δίπλα μας τις ψυχές των μεγάλων Ψαριανών Ναυμάχων του 21. Σήμανε «Πολεμική Έγερση» και ο Ναύαρχος έστειλε σήμα στα πληρώματα όλων των πλοίων μας: «Ο Ναύαρχος εύχεται καλήν ημέραν εις τα γενναία επιτελεία και πληρώματα». Τα «Ζήτω!» μας ακούστηκαν ως την Ασία.
averof2
Οι Τούρκοι στρέψανε νοτιοδυτικά και ο Στόλος μας πήρε «συγκλίνουσα πορεία», από απόσταση 16.000 μέτρων. Οι δύο Στόλοι προσπαθούσαν με ελιγμούς να «διασταυρώσουν το Τ» του αντιπάλου. Η απόσταση μειωνόταν συνεχώς και στις 11.30 ήταν περίπου 9.000 μέτρα. Βλέπαμε στον ιστό της εχθρικής Ναυαρχίδας να ανεμίζει μια τεράστια κοκκινόχρυση σημαία. Την ώρα εκείνη δεν μας έκανε μεγάλη εντύπωση, καθώς όλες οι ομοχειρίες ετοιμάζονταν πυρετωδώς για τη μάχη. Στις 11.34, από απόσταση 8.400 μέτρων, τα εχθρικά πλοία άνοιξαν πυρ, που και πάλι ήταν άστοχο. Το δικό μας όμως ήταν εύστοχο και ταχύ. Από την αρχή φάνηκε ότι όλα τα πλοία τους σημάδευαν τον «Αβέρωφ». Εμείς αντίθετα είχαμε μοιράσει τα πυρά μας: Ο «Αβέρωφ» και το «Σπέτσαι» σημάδευαν το «Μπαρμπαρόσα», ενώ το «Ύδρα» και το «Ψαρά» έριχναν στο «Τουργκούτ Ρέις» και το «Μεσσουδιέ». Καθώς η απόσταση μειώθηκε στα 6.500 μέτρα, είχαμε τις πρώτες μεγάλες επιτυχίες: Στις 11.55, ένα βλήμα των 10,8 ιντσών από το «Ύδρα» πέτυχε το κεντρικό πυροβολείο του «Μεσσουδιέ». Η βαριά διατρητική οβίδα διαπέρασε τη θωράκιση και έσκασε ανάμεσα στα στοιβαγμένα πυρομαχικά. Η φοβερή έκρηξη που ακολού-θησε σκότωσε ή τραυμάτισε όλους τους υπηρέτες των πυροβόλων. Αχρηστευμένο και βαριά πληγωμένο το «Μεσσουδιέ» έστρεψε αργά προς τα Στενά, μέσα σε πυκνούς καπνούς από τις πυρκαγιές που είχαν ξεσπάσει. Στις 11.59, μία ομοβροντία του «Αβέρωφ» σάρωσε το «Μπαρμπαρόσα» ολόσωμα. Ξεσπάσαμε όλοι σε φοβερές ζητωκραυγές, καθώς είδαμε ένα βλήμα να χτυπάει τον μεσαίο Πύργο των 11 ιντσών, κι ένα άλλο να κόβει τον ιστό του, στέλνοντας το ιστορικό λάβαρο στο βυθό του Αιγαίου και καταρρακώνοντας το ηθικό των Τούρκων. Άλλα βλήματα χτύπησαν το λεβητοστάσιο και τις υπερκατασκευές. Εκτός μάχης και το «Μπαρμπαρόσα», έστρεψε κι αυτό προς βορρά. Τρία λεπτά μετά, στις 12.02, έστρεψε και το «Τουργκούτ Ρέις», που δεν φαινόταν να έχει σοβαρές ζημιές. Αλλά καθώς προσπάθησε να καλύψει την υποχώρηση, συγκέντρωσε πάνω του όλα τα πυρά μας. Οι πυροβολητές μας, σαν σε γυμνάσια, στέλνανε τις οβίδες μία πίσω από την άλλη στο πρώην Γερμανικό Θωρηκτό. Έπεσε η μπροστινή τσιμινιέρα, καταστράφηκε η πρυμναία γέφυρα, καταστράφηκαν και δύο δευτερεύοντα πυροβόλα του ανατινάχτηκαν! Μια οβίδα πέρασε τα καταστρώματα και έφτασε στο λεβητοστάσιο, σκορπίζοντας τον θάνατο και πλημμυρίζοντάς το. Το πλοίο είχε γίνει κόσκινο και άρχισε να παίρνει κλίση. Ο Ραμίζ Μπέης έστειλε σήμα γενικής φυγής: «Επιστρέψατε ολοταχώς στα Στενά, έκαστος για τον εαυτό του». Ο «Αβέρωφ» ξεκίνησε και πάλι τη μοναχική του πορεία, σηκώνοντας για μια ακόμη φορά το σήμα «Ζ», αφού τα άλλα πλοία μας δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν. Καταδιώκαμε τον εχθρό «πάση δυνάμει», με ταχύτητα 23 μιλίων, αφήνοντας πίσω τα γέρικα Θωρηκτά μας, που παρά τις ηρωικές προσπάθειες των μηχανικών τους, πιάνανε μόλις 15 μίλια. Αλλά ο «Αβέρωφ» με τον Κουντουριώτη αρκούσαν.
Ελισσόμασταν συνεχώς δεξιά και αριστερά για να ρίχνουμε εναλλάξ με τα πυροβόλα της μιας και της άλλης πλευράς, ώστε να μην ανάψουν όπως είχε γίνει στην Έλλη. Ο Τούρκος Ναύαρχος βλέποντας ότι το «Τουργκούτ Ρέις» πήρε κλίση, επιχείρησε να το καλύψει με το δικό του πλοίο. Ήταν μία γενναία ενέργεια, αλλά σαν αποτέλεσμα, η Τουρκική Ναυαρχίδα δέχθηκε αυτή το σφυροκόπημα του «Αβέρωφ». Ο πρυμναίος δίδυμος Πύργος των 11 ιντσών χτυπήθηκε και αχρηστεύτηκε, αφήνοντάς την ουσιαστικά άοπλη. Άλλα βλήματα διέλυσαν τους ανελκυστήρες άνθρακος, την τραπεζαρία των Αξιωματικών και το Αναρρωτήριο. Ένα άλλο βλήμα πέρασε στο τορπιλλοστάσιο, σκοτώνοντας τους χειριστές, αλλά σαν από θαύμα δεν ανατινάχθηκαν οι τορπίλες. Σε όλο αυτό το διάστημα της ναυμαχίας, ο «Αβέρωφ» δέχθηκε μόνο δύο βλήματα των 11 ιντσών από το «Μπαρμπαρόσα» που όμως προκάλεσαν μικρές μόνο ζημιές και μόνο τρεις τραυματίες. Μια που αναφέρθηκα στους τραυματίες, θα προσθέσω ότι η πρώτη μετά την μάχη διαταγή του Κουντουριώτη ήταν να γίνει αυστηρός ιατρικός έλεγχος σε όλο το πλήρωμα, γιατί παρ’ όλο που είχαμε δεχτεί τρία βλήματα, στο Ιατρείο δεν είχε παρουσιαστεί ούτε ένας τραυματίας. Και επειδή στην προηγούμενη ναυμαχία είχαμε τραυματίες που απέκρυψαν τα τραύματά τους για να μην φύγουν από το πλοίο, ο Ναύαρχος δεν ήθελε να επαναληφθεί το ίδιο. Ο ιατρικός έλεγχος του πληρώματος αποκάλυψε ότι είχαμε 3 τραυματίες, που δεν είχαν εμφανιστεί στο Ιατρείο!
Σαράντα πέντε λεπτά κράτησε το μαρτύριο των Τουρκικών πλοίων, μέχρι τις 14.30 που βρήκανε καταφύγιο στα Στενά. Αλλά και τότε ακόμη, τα πλαϊνά μας πυροβόλα των 7,5 ιντσών στείλανε ένα βλήμα να καταστρέψει τον μεσαίο Πύργο του «Τοργκούτ Ρέις». Σε όλη τη διάρκεια της ναυμαχίας, τα Ελληνικά πλοία ρίξανε συνολικά 800 βλήματα. Το «Μπαρμπαρόσα» δέχτηκε πάνω από 20 πλήγματα και είχε 75 νεκρούς και 130 τραυματίες, ενώ τα περισσότερα πυροβόλα του βγήκαν εκτός μάχης. Το «Τουργκούτ Ρέις» δέχθηκε 17 πλήγματα και είχε σοβαρή εισροή υδάτων και 9 νεκρούς και 49 τραυματίες. Το πυροβολείο του «Μεσσουδιέ» καταστράφηκε ολοσχερώς και είχε 68 νεκρούς και τραυματίες από το πλήρωμά του. Στην Τουρκία κηρύχτηκε ημέρα πένθους. Οι Τούρκοι δεν τόλμησαν να ξεμυτίσουν ξανά από τα Στενά. Χρειάστηκαν εκτεταμένες επισκευές και πάνω από 6 μήνες εργασιών από Γερμανούς τεχνικούς για να ξαναγίνει αξιόμαχος ο Τουρκικός στόλος. Από τα 800 περίπου βλήματα που εκτόξευσαν οι Τούρκοι μόνο τρία συνολικά έπληξαν τον «Αβέρωφ», προξενώντας επιφανειακές ζημιές, ενώ δεν χτυπήθηκε κανένα άλλο Ελληνικό πλοίο.
Πίνακας ζωγραφικής για τη ναυμαχία της Λήμνου.
Ο Τούρκος Αρχηγός Στόλου απολογήθηκε λέγοντας: «Πρέπει να είχαν Άγγλους εκπαιδευτές πυροβολητές οι Έλληνες. Αυτή τη φορά, τα πυρά τους ήταν καταιγιστικά. Εμείς τα περιμέναμε όπως στα Δαρδανέλια αλλ’ αυτοί χτυπούσαν με τρομερή ταχύτητα». Η διαφορά βρισκόταν αλλού: Στη ναυμαχία της Έλλης, τα κανόνια του «Αβέρωφ» είχαν μπλοκάρει από υπερθέρμανση. Στη ναυμαχία της Λήμνου, το πλοίο έβαλε μία με την αριστερή, μία με τη δεξιά πλευρά, για να μην υπερθερμανθούν πάλι τα πυροβόλα και ξανακολλήσουν.
Ο Υπουργός Στρατιωτικών και Ναυτικών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Ναζίμ, ενημέρωσε τον Μεγάλο Βεζύρη στο έκτακτο Υπουργικό Συμβούλιο:
«Ο Στόλος ενήργησε παν το δυνατόν και ουδέν πλέον δύναται να αναμένει η πατρίς από θαλάσσης».