Ο Προκόπης Παυλόπουλος για τον Ελευθέριο Βενιζέλο: Ολόκληρη η ομιλία με τα ηχηρά μηνύματα.

ΣΗΜΕΙΑ ΟΜΙΛΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑΣ  ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

Αθήνα, 14.2.2018

Υπό την ιδιότητά μου ως Προέδρου της Δημοκρατίας, επιτελώ στοιχειώδες θεσμικό αλλά και εθνικό χρέος προλογίζοντας σήμερα, ενώπιόν σας, αυτή την, επιβλητική, δίτομη βιογραφία του Ελευθερίου Βενιζέλου.  Πρόκειται για την βιογραφία ενός Εθνικού Ηγέτη που κυριάρχησε στην πολιτική ζωή της Χώρας μεταξύ 1910-1936, όταν και διετέλεσε επτά φορές Πρωθυπουργός. Και η διαδρομή του οποίου, με άκρως θετικό το ισοζύγιο προσφοράς υπέρ των πράξεών του που υπηρέτησαν υποδειγματικώς το δημόσιο και το εθνικό συμφέρον, άφησε ανεξίτηλο το στίγμα της στη νεότερη Ιστορία μας. Και μάλιστα σε ορισμένες από τις πιο κρίσιμες και ταραγμένες περιόδους της.

Ι. Η εν λόγω βιογραφία του Ελευθερίου Βενιζέλου είναι το «έργο ζωής» του Γενικού Διευθυντή του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», κ. Νικολάου Παπαδάκη.  Όταν δε μιλώ για «έργο ζωής» δεν υπερβάλλω, ούτε κατ’ ελάχιστο.

Α. Το μεγάλο εύρος και η εντυπωσιακή πληρότητα του έργου αποδεικνύουν και τον χρόνο αλλά και το βάθος μελέτης που απαιτήθηκε για να ολοκληρώσει ο κ. Παπαδάκης αυτό το εγχείρημα.  Αποδεικνύουν όμως, επιπλέον, το πάθος με το οποίο ο κ. Παπαδάκης έχει αφιερωθεί, σ’ όλη σχεδόν την ζωή του, στην αποστολή υπεράσπισης και διαιώνισης της μνήμης του Ελευθερίου Βενιζέλου.  Επ’ αυτού διαθέτω προσωπική εμπειρία και γνώση, από την εποχή ακόμη που ως Υπουργός Εσωτερικών, μεταξύ 2004-2009, είχα την τιμή να συνεργασθώ μαζί του για την ευόδωση του όλου έργου του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» στα Χανιά, και όχι μόνον.  

Β. Οφείλω δε να τονίσω, παραμερίζοντας τις ενστάσεις που ο ίδιος προβάλλει λόγω της παροιμιώδους σεμνότητάς του, ότι ο κ. Παπαδάκης είναι η «ψυχή» του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», πολλώ μάλλον όταν σ’ αυτόν οφείλεται, κατά μεγάλο μέρος, και η διάσωση και συντήρηση των κάθε είδους αντικειμένων και πραγμάτων που διατηρούν την μνήμη του Ελευθερίου Βενιζέλου, αρχής γενομένης από την Οικία Βενιζέλου στην Χαλέπα.

ΙΙ. Όπως είναι ευνόητο, ο ρόλος μου κατά την σημερινή εκδήλωση είναι, οιονεί εκ φύσεως και εξ ορισμού, απολύτως συγκεκριμένος:  Δεν πρόκειται -θα ήταν άλλωστε αδύνατο λόγω χρόνου αλλά και ανώφελο, αφού καθένας μας καλείται να διεξέλθει λεπτομερώς τις σελίδες αυτής της εθνικώς πολύτιμης βιογραφίας -να συμπυκνώσω το περιεχόμενο της βιογραφίας του Ελευθερίου Βενιζέλου που συνέθεσε ο κ. Παπαδάκης.

Α. Όλως αντιθέτως, θα επιχειρήσω, έστω και σχηματικώς, ν’ αξιοποιήσω την, υποδειγματικώς τεκμηριωμένη, εργασία του προκειμένου να καταστούμε όλοι εδώ κοινωνοί τόσο της ηγετικής φυσιογνωμίας του Ελευθερίου Βενιζέλου όσο και των Εθνικών Παρακαταθηκών, τις οποίες ο Ελευθέριος Βενιζέλος μας έχει αφήσει ως «κτήμα ες αεί μάλλον ή αγώνισμα ες το παραχρήμα ακούειν», κατά Θουκυδίδη.

Β. «Κτήμα», που μας προτρέπει αφενός να μιμηθούμε, κατά το δυνατόν, το παράδειγμά του.  Και, αφετέρου, ν’ αποφύγουμε ως Λαός και ως Έθνος τα τραγικά λάθη της εποχής εκείνης, που τόσο μας στοίχισαν.

ΙΙΙ. Πριν απ’ όλα πρέπει να παραδεχθούμε -φυσικά χωρίς να παραγνωρίζουμε, θυσιάζοντας άκριτα στον βωμό της άγονης ωραιοποίησης, ότι ο Άνθρωπος, εκ φύσεως, επιδιώκει αλλά δεν κατακτά την τελειότητα- ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος μας άφησε ένα κορυφαίο πρότυπο Ηγέτη και, κατά λογική ακολουθία, ηγεσίας.  Και τούτο διότι ο βίος και η πολιτεία του Ελευθερίου Βενιζέλου ανταποκρίνεται, σύμφωνα και με τα δεδομένα της εποχής, πλήρως στο ως άνω ηγετικό πρότυπο.  Και δη τόσον αναφορικά με το αποτέλεσμα άσκησης της ηγεσίας, όσον και αναφορικά με τον τρόπο υπηρέτησης της ηγεσίας ως κορυφαίας πολιτικής και πολιτειακής αποστολής.  Στην διαμόρφωση αυτής της ολοκληρωμένης προσωπικότητας του Ελευθερίου Βενιζέλου συνέβαλε και το ότι είχε βαθιά μόρφωση και λόγια συγκρότηση, γεγονός το οποίο του προσέθεσε και τις πολύτιμες στην πολιτική ιδιότητες της απλότητας, της προσήνειας, εν τέλει δε της έμφυτης ευγένειας.

Α. Προθυστέρως, προβαίνω στην διαπίστωση ότι οι μεγάλοι ηγέτες αναδεικνύονται, κατ’ ανεξαίρετο σχεδόν κανόνα, μεσ’ από το «καμίνι» της λήψης εξίσου μεγάλων αποφάσεων.  Ήτοι αποφάσεων οι οποίες, ιδίως υπό εξαιρετικά κρίσιμες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες καθώς και ανάλογες συνθήκες διεθνούς συγκυρίας, επηρεάζουν καθοριστικώς το μέλλον ενός λαού, προς την κατεύθυνση της εκπλήρωσης της ιστορικής του αποστολής.

1. Υπό τα δεδομένα αυτά αποτελεί, αναντιρρήτως, ιστορική πλέον αλήθεια- την οποία η πάροδος του χρόνου ενδυναμώνει με γεωμετρική πρόοδο, κατ’ εξοχήν δε υπό τις παρούσες συνθήκες για τον Τόπο μας και τον Λαό μας- ότι το ηγετικό πρότυπο που μας κληροδότησε ο Ελευθέριος Βενιζέλος διαπλάσθηκε πρωτίστως μέσω των μεγάλων αποφάσεων, τις οποίες έλαβε.  Και σε ό,τι αφορά την εσωτερική κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα της Ελλάδας, και σε ό,τι αφορά την διεθνή της υπόσταση, με την πρόσθετη επισήμανση πως, ειδικώς ως προς την διεθνή σκηνή, το «ηγετικό βάρος» του Ελευθερίου Βενιζέλου ξεπέρασε, κατά πολύ, τα σύνορα της Ελλάδας και τον ανέδειξε, κατά γενική τότε ομολογία, σε κορυφαίο συνδιαμορφωτή των μεγάλων αποφάσεων που λήφθηκαν στα επιφανέστερα διεθνή fora του καιρού εκείνου.

2. Θεωρώ δε ότι οφείλω, στο σημείο αυτό, να προχωρήσω και στην ακόλουθη διευκρίνιση:  Το ηγετικό πρότυπο του Ελευθερίου Βενιζέλου διαμόρφωσαν οι μεγάλες αποφάσεις του, και μάλιστα από την μια πλευρά εκείνες που ο Λαός μας -«τύχη αγαθή» -ενστερνίσθηκε και ακολούθησε και, από την άλλη πλευρά, εκείνες που, ατυχώς, ο Λαός μας υποτίμησε ή και αγνόησε, ανεξαρτήτως των αιτίων τα οποία οδήγησαν στο μοιραίο αυτό αποτέλεσμα.

Β. Επανερχόμενος στην ορθή σειρά περιγραφής και ανάλυσης του ηγετικού προτύπου, πρέπει να τονίσω μ’ έμφαση ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος, κατά τα έργα του, υπηρέτησε, με παραδειγματική συνέπεια, το πρότυπο Ηγέτη και ηγεσίας στο πολιτικό και πολιτειακό πεδίο της εποχής του.

1. Και τούτο διότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος -ως προς αυτό, η μαρτυρία της εκ μέρους του  εμβριθέστατης μελέτης του Θουκυδίδη συνιστά οιονεί αμάχητο τεκμήριο- είχε συλλάβει την έννοια και την αξία της ηγεσίας στην πιο γνήσια έκφρασή της.  Συγκεκριμένα δε, για τον Ελευθέριο Βενιζέλο η ηγεσία στηρίζεται στην κλασσική, από θεσμική και πολιτική σκοπιά, αντηρίδα του συνδυασμού της αποτελεσματικής άσκησης της εξουσίας, υπό τους όρους όμως του αναγκαίου κύρους, που διασφαλίζει και την απαραίτητη νομιμοποίηση της εξουσίας κατά την αποτελεσματική άσκησή της.  Κύρους, το οποίο έχει ως έρεισμα την Δημοκρατική Αρχή, όχι βεβαίως ως ένα είδος «δημοκρατικής επίφασης» της κατά περίπτωση ασκούμενης εξουσίας.  Αλλά ως «λυδίας λίθου» αυθεντικής νομιμοποίησης της εξουσίας κατά τον προορισμό της, στο πλαίσιο ενός πραγματικά δημοκρατικώς οργανωμένου κοινωνικού συνόλου.

2. Αυτό το κύρος άσκησης της εξουσίας, που συνεπάγεται και την αντίστοιχη νομιμοποίηση της ηγεσίας, αποπνέουν π.χ. διατάξεις του Συντάγματός μας -διατάξεις, οι οποίες υπήρχαν σ’ όλα τα δημοκρατικά μας Συντάγματα αλλά και υπάρχουν, με κάποιες αμελητέες διαφοροποιήσεις, σ’ όλα τα δημοκρατικά συντάγματα του Κόσμου, αρχής γενομένης από το Σύνταγμα των ΗΠΑ του 1787- στο άρθρο 1 παρ. 3: «Όλες  οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα».

ΙV. Τα συστατικά στοιχεία του ηγετικού προτύπου το οποίο ενσάρκωσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, πάντοτε στο πλαίσιο των συντεταγμένων της Ηγεσίας που προεκτέθηκαν, έχουν έντονα τα στοιχεία του θεσμικού και πολιτικού κλασικισμού, και μάλιστα πέρα και έξω από τα σύνορα της Χώρας μας.

Α. Είναι ακριβώς αυτός ο κλασικισμός του Ηγέτη Ελευθερίου Βενιζέλου, ο οποίος αποδεικνύει πόσο επίκαιρο και, συνακόλουθα, πόσο σημαντικό είναι το ηγετικό του πρότυπο για όλους εκείνους οι οποίοι, καθένας υπό την ιδιότητα που του αναλογεί, έχουμε επωμισθεί την τεράστια ευθύνη διαχείρισης της τύχης του Τόπου μας και του Λαού μας.  Ιδίως υπό τις σημερινές, άκρως κρίσιμες, συνθήκες, που προσδιορίζουν τους βασικούς άξονες πάνω στους οποίους πρέπει να κινηθούμε, τόσο για την οριστική έξοδο της Χώρας μας από την πολύχρονη δεινή κοινωνική και οικονομική κρίση, όσο και προκειμένου η Ελλάδα να διεκδικήσει τον ρόλο που ιστορικώς της αναλογεί αφενός στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του σκληρού πυρήνα της, της Ευρωζώνης, αφετέρου δε στο πλαίσιο της Διεθνούς Κοινότητας και σκηνής, εν γένει.

Β.  Υπ’ αυτό το πνεύμα, από τα κατά τ’ ανωτέρω συστατικά στοιχεία του ηγετικού προτύπου του Ελευθερίου Βενιζέλου σταχυολογώ τα εξής τρία, αποκλειστικώς και μόνο λόγω της αντιπροσωπευτικότητάς τους ως χαρακτηριστικών του Ηγέτη, που έχει ανάγκη κατ’ εξοχήν σήμερα η Χώρα μας για την υπεράσπιση του μέλλοντος του Λαού και του Έθνους μας, κατ’ ακολουθία δε για την υπεράσπιση της Πατρίδας μας.

1. Το πρώτο -και κύριο- συστατικό στοιχείο του Ηγέτη, που έχει ανάγκη ο Τόπος μας και ο Λαός μας, όπως μας το κληροδότησε ο Ελευθέριος Βενιζέλος είναι το Όραμα.  Όραμα το οποίο:

α) Είναι το ακριβώς αντίθετο της ουτοπίας και της χίμαιρας.  Δοθέντος ότι το Όραμα αυτό πρέπει να χτίζεται, πάνω στο στέρεο έδαφος του ρεαλισμού και της επέκεινα πλήρους επίγνωσης των περιστάσεων, «με λογισμό και μ’ όνειρο», για να θυμηθούμε τον στίχο του Εθνικού μας Ποιητή Διονυσίου Σολωμού στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους».

β) Άρα, μας δίνει την δύναμη αλλά και την έμπνευση όχι μόνο να υπερβούμε την παρούσα δεινή κοινωνική και οικονομική κρίση.  Αλλά και να διαδραματίσουμε, δίχως αλαζονεία αλλά και δίχως σύνδρομα μειονεκτικότητας, τον ρόλο που μας αναλογεί:

β1) Από μια πλευρά στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής μας Οικογένειας, προς την κατεύθυνση της πλήρους Ευρωπαϊκής Ενοποίησης υπό όρους Ομοσπονδίας και Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας.  Ενοποίησης η οποία θα επιτρέψει και στην Ευρωπαϊκή Ένωση να φέρει σε πέρας την αποστολή της όχι μόνον έναντι των Λαών της αλλά και έναντι της Ανθρωπότητας, ιδίως δια της υπεράσπισης των θεμελιωδών αρχών και αξιών της Ειρήνης, της Αλληλεγγύης, της Δημοκρατίας και της Δικαιοσύνης, πρωτίστως δε της Κοινωνικής Δικαιοσύνης.

β2) Και, από την άλλη πλευρά, στο πλαίσιο της Διεθνούς Κοινότητας, επομένως του διεθνούς γίγνεσθαι.  Διότι, όπως μας διδάσκει το παράδειγμα του Ελευθερίου Βενιζέλου, σ’ αυτό το διεθνές πεδίο μπορούμε, πρωταγωνιστώντας στο μέτρο που μας αναλογεί, να υπερασπισθούμε και τον παγκόσμιο ρόλο της Ελλάδας κατά την ιστορική της και πολιτισμική της κληρονομιά αλλά και τα κάθε είδους Εθνικά μας Θέματα, έχοντας ως φυσικούς συμμάχους όλους εκείνους, οι οποίοι μοιράζονται μαζί μας το ίδιο Όραμα για την πορεία της Ανθρωπότητας κατά τον προορισμό του Ανθρώπου αλλά και κατά την «σισσύφεια» προσπάθειά του να καταστεί, τελικώς, εικόνα και ομοίωση του Δημιουργού του.  Υπ’ αυτό το πνεύμα διαμηνύουμε προς την φίλη και γείτονα Τουρκία τούτο:  Προσβλέπουμε ειλικρινώς σε σχέσεις φιλίας και καλής γειτονίας μαζί της και στηρίζουμε την ευρωπαϊκή προοπτική της. Όμως και εκείνη οφείλει πλήρη σεβασμό του συνόλου του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου, επομένως και του Δικαίου της Θάλασσας καθώς και της Συνθήκης της Λωζάνης. Η οποία καθορίζει επακριβώς και δίχως ίχνος γκρίζων ζωνών τα σύνορα, το έδαφος και την κυριαρχία όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και η Συνθήκη της Λωζάνης ούτε αναθεωρείται ούτε επικαιροποιείται. Εμείς, οι Έλληνες, με βάση την ιστορική μας κληρονομιά, σεβόμαστε τους φίλους μας αλλά δεν φοβόμαστε τους εχθρούς μας.  Γι’ αυτό και η «φύτρα» των Ελλήνων ανθεί και καρπίζει ανά τους αιώνες, εκπληρώνοντας στο ακέραιο την αποστολή της έναντι του Ανθρώπου και της Ανθρωπότητας.

γ) Τέλος, τεκμηριώνει ότι, ως γνήσιος οραματιστής, ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπήρξε, ταυτοχρόνως, οπαδός του διαφωτισμού και του ρομαντισμού, όσο και αν αυτό φαίνεται, prima faciae, αντιφατικό.  Ειδικότερα δε οπαδός του ρομαντισμού ως προς το όραμά του για την Ελλάδα.  Και οπαδός του διαφωτισμού ως προς εκείνη την πτυχή της προσωπικότητάς του, η οποία αποδεικνύει την δύναμη προετοιμασίας, οργάνωσης και εκτέλεσης των σχεδίων επίτευξης των στόχων του.

2. Το δεύτερο συστατικό στοιχείο του Ηγέτη που εμπνέει, διαχρονικώς, το ηγετικό πρότυπο του Ελευθερίου Βενιζέλου συνίσταται στο γεγονός ότι ο πραγματικός Ηγέτης αποστρέφεται τον λαϊκισμό, υφ’ οιανδήποτε εκδοχή του. Ας ανακαλέσουμε στην μνήμη μας την εικόνα του Ελευθερίου Βενιζέλου όταν, ενόψει της θέσπισης του Συντάγματος του 1911 και έχοντας επίγνωση των επιταγών του δημόσιου συμφέροντος, κατά την μνημειώδη ομιλία του στην Πλατεία Συντάγματος στις 5 Σεπτεμβρίου 1910, όχι μόνον δεν ενέδωσε στην κραυγή των συγκεντρωμένων περί «Συντακτικής Βουλής» αλλά επέβαλε, ως πραγματικός πολιτικός ταγός, την απόφασή του περί «Αναθεωρητικής Βουλής».  Αυτή την πολιτικώς γενναία στάση του συμπύκνωσε τότε η ακόλουθη ρήση του: «Ο πολιτικός άνδρας οφείλει να έχει πάντοτε το θάρρος των γνωμών αυτού, ουδέποτε θυσιάζων ταύτας δια να γίνεται αρεστός προς τα άνω ή προς τα κάτω».

α) Με άλλες λέξεις ο πραγματικός Ηγέτης, ιδίως σε στιγμές που πρέπει να λάβει ιστορικές αποφάσεις, υιοθετεί το «μωσαϊκό» πρότυπο, εμπνέοντας τον Λαό να διεκδικήσει και να επιτύχει την πραγμάτωση του Οράματος που ο ταγός του καθόρισε, έχοντας φυσικά την λαϊκή νομιμοποίηση κατ’ εφαρμογή της Δημοκρατικής Αρχής.

β) Συνακόλουθα, ο πραγματικός Ηγέτης δεν «χτίζει» το ηγετικό του πρότυπο με τα ευτελή υλικά της κολακείας του κοινωνικού συνόλου αλλά διδάσκει, με το παράδειγμά του και στα όρια της πολιτικής αυτοθυσίας, ότι ο πολιτικός ταγός καταξιώνεται ιστορικώς όταν επιδιώκει να είναι χρήσιμος για το δημόσιο συμφέρον, και όχι αρεστός κατά περίπτωση και κατά την συγκυρία.

β1) Τούτο σημαίνει ότι το μέγεθος της Ηγεσίας έχει ως σταθμά μέτρησης την έναντι της εξυπηρέτησης του δημόσιου συμφέροντος ευθύνη, και όχι την έναντι της διαιώνισης της εξουσίας θυσία στο βωμό της εφήμερης δημοφιλίας.

β2) Σε τελική ανάλυση ο πραγματικός Ηγέτης είναι, εκ φύσεως και εξ ορισμού, εμπνευστής χρέους και δείκτης πορείας, ουδέποτε δε δημαγωγός και δημεγέρτης.  Επέκεινα, και η ευγλωττία του πραγματικού Ηγέτη οφείλει να υπηρετεί την πραγμάτωση του Οράματός του, και όχι την κολακεία του κοινωνικού συνόλου και την καλλιέργεια σ’ αυτό της πεποίθησης ότι γνωρίζει, δήθεν και εν πάση περιπτώσει, καλύτερα από τον ταγό του το γνήσιο συμφέρον του.  Επιπροσθέτως -και κατά λογική θεσμική και πολιτική ακολουθία- αγνοεί το λεγόμενο «πολιτικό κόστος» και υπολογίζει μόνο το ολέθριο κόστος που ανακύπτει όταν δεν σέβεται στο ακέραιο την εκπλήρωση της ιστορικής αποστολής του.

3. Το τρίτο συστατικό στοιχείο του Ηγέτη, πάντοτε κατά το ηγετικό πρότυπο του Ελευθερίου Βενιζέλου, στηρίζεται στο «περίσσευμα ψυχής» που οφείλει να διαθέτει, ώστε να μην παρασύρεται σε πράξεις αντεκδίκησης έναντι των αντιπάλων του, όποιο και αν είναι το μέγεθος της αδικίας που αυτοί του επιφυλάσσουν.

α) Ο πραγματικός Ηγέτης δεν είναι μνησίκακος και, συνακόλουθα, δεν επιτρέπει στο πολιτικό πάθος των αντιπάλων του να τον αποπροσανατολίζει ως προς την εκπλήρωση της αποστολής που ανέλαβε έναντι του Λαού του, με βάση το δημοκρατικώς νομιμοποιημένο Όραμά του.  Ο πραγματικός Ηγέτης είναι ένας διαχρονικός Κιγκινάτος, έτοιμος να σταθεί στο ύψος  των περιστάσεων υπό όρους δημόσιου συμφέροντος.

β) Αυτό το πρότυπο Ηγέτη ενσάρκωσε, με τον πιο ευγενικό πολιτικώς τρόπο, ο Ελευθέριος Βενιζέλος π.χ. στην Λωζάννη, το 1923.  Όταν, δίχως κανέναν προκαθορισμένο θεσμικώς και πολιτικώς ρόλο, έθεσε τον εαυτό του στην διάθεση του Λαού μας και του Έθνους μας, προκειμένου να περισωθεί, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την αντίστοιχη Γενοκτονία, ό,τι μπορούσε ν’ απομείνει από την Συνθήκη των Σεβρών, του 1920.  Ως Λαός και ως Έθνος οφείλουμε να θυμόμαστε ότι τότε, χάρη στον Ελευθέριο Βενιζέλο, συνήφθη η Συνθήκη της Λωζάννης τουλάχιστον κατά το μέτρο που αφορά την Ελλάδα. Συνθήκη η οποία, σήμερα και στο διηνεκές, εγγυάται τα σύνορα της Ελλάδας αλλά και της Ευρωπαϊκής μας Οικογένειας, της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

V. Τελειώνοντας αυτή την σύντομη ομιλία μου, η οποία αφιερώθηκε εν πολλοίς στο ηγετικό πρότυπο του Ελευθερίου Βενιζέλου, επιλέγω ν’ αναφερθώ, grosso modo, εκ νέου στα όσα είχα επισημάνει επιλογικώς στην Χαλέπα, την 1η Νοεμβρίου 2015, κατά τα εγκαίνια του εκεί Μουσείου μνήμης του που ήταν και το σπίτι του, το μόνο προσωπικό περιουσιακό του στοιχείο!

Α. Ιδίως σήμερα, έχοντας βιώσει μια βαθιά κοινωνική και οικονομική κρίση που οδήγησε τον Τόπο μας και τον Λαό μας «στην άκρη του γκρεμού», εμείς, οι Έλληνες, έχουμε Εθνικό -μ’ όλη την σημασία της λέξης- χρέος να υιοθετήσουμε, στο διηνεκές, ως πρότυπο Ηγεσίας κατά την υπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και την θετική πλευρά του ηγετικού προτύπου του Ελευθερίου Βενιζέλου.  Θετική πλευρά, η οποία καταλαμβάνει το συντριπτικώς μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού και θεσμικού ισοζυγίου της όλης προσωπικότητάς του.

Β. Και τούτο το χρέος έχει δύο, τουλάχιστον, όψεις:

1. Αφενός οφείλουμε να επιλέγουμε τους πολιτικούς ταγούς του Τόπου μας με κύριο γνώμονα, μεταξύ άλλων, και τα βασικά χαρακτηριστικά του ηγετικού προτύπου του Ελευθερίου Βενιζέλου.  Επιπλέον δε να κάνουμε αυτή την επιλογή αναγνωρίζοντας ειλικρινώς την ανωτερότητα του άλλου και αποφεύγοντας τον εύκολο και ανέξοδο συμβιβασμό με τους μετρίους και την μετριότητα.  Στο ίδιο πλαίσιο πρέπει να επιδιώκουμε την σύγκριση με τους άριστους και όχι τον συγχρωτισμό με τους μετρίους.  Με τον τρόπο αυτόν υπηρετούμε και την δημοκρατική οργάνωση του κοινωνικού συνόλου στο οποίο ανήκουμε, δοθέντος ότι η Δημοκρατία δεν κινδυνεύει μόνον από την δικτατορία των κάθε είδους πραξικοπηματιών αλλά και από την δικτατορία των μετρίων και της μετριότητας.

2. Αφετέρου δε -κι αυτό είναι εξίσου σημαντικό και καίριο- οφείλουμε ν’ ακολουθούμε τους πραγματικούς ηγέτες στον δύσκολο δρόμο που μας δείχνουν για την εκπλήρωση των Εθνικών μας Οραμάτων, αφήνοντας κατά μέρος και παραδίδοντας στην κοινωνική περιφρόνηση τους δημαγωγούς και δημεγέρτες, συνειδητούς και κατ’ επάγγελμα εκπροσώπους ενός διαβρωτικού λαϊκισμού.

Ας μην ξεχνάμε, με αφετηρία το ιστορικό παράδειγμα του Ελευθερίου Βενιζέλου, τι κόστισε στο Λαό μας και στο Έθνος μας η αδυναμία μας να παρακολουθήσουμε τις μεγάλες οραματικές επιλογές των Ηγετών που ανέδειξε ο Τόπος, ιδίως σε περιόδους κατά τις οποίες κρίνεται η τύχη του.  Και πιο συγκεκριμένα, ας μην ξεχνάμε ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος αγαπήθηκε βεβαίως, μετά πάθους, απ’ όλους εκείνους που μπόρεσαν να υπερβούν τα όρια της ανθρώπινης μικρότητας και να μοιρασθούν μαζί του το ίδιο όραμα, τα ίδια ιδανικά.  Πλην όμως, αλλοίμονο, μισήθηκε από όλους εκείνους οι οποίοι, θύματα ενός εθνοκτόνου φθόνου και μιας ευτελούς ιδιοτέλειας, δεν μπόρεσαν ν’ αρθούν στο ύψος των οραματισμών του.  Χαρακτηριστικό δείγμα αυτού του μίσους παραμένει, με τα στοιχεία του τύπου της εποχής, π.χ. «η ατελεύτητος σειρά κάρρων τετρατρόχων, με λόφους πετρών, που σύρεται προς το Πολύγωνον» για ν’ αναθεματισθεί στο Πεδίον του Άρεως, την 12η Δεκεμβρίου του 1916, ο προ ολίγων ακόμη μηνών «άξιος της Ελλάδος ευεργέτης και Σωτήρας της Πατρίδος».  Για τα δεινά μιας τέτοιας συλλογικής αφροσύνης μας έχει εγκαίρως προειδοποιήσει ο μεγάλος Αλεξανδρινός, ο Κωνσταντίνος Καβάφης, στο ποίημά του «Σοφοί δε προσιόντων», εμπνευσμένο από τα όσα εξιστόρησε ο Φιλόστρατος στο έργο του «τα ες τον Τυανέα Απολλώνιον»: «Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα αντιλαμβάνονται…. Η μυστική βοή τους έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων.  Ενώ εις την οδόv έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί».