Βασίλης Δημ. Χασιώτης
Το ρεπορτάζ της ημέρας, αναφέρει πως ανάμεσα σε όσα άλλα λαμβάνουν χώρα σήμερα, επίκειται και μια έκτακτη συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ, με πρωτοβουλία του πρωθυπουργού και μετά την ραγδαία αύξηση των μεταναστευτικών ροών τις τελευταίες μέρες, σε βαθμό ώστε να παρουσιάζεται το φαινόμενο και ως «εισβολή», όχι βεβαίως για πρώτη φορά και όχι μονάχα από εκείνους που έχουν κάπως πιο «κάθετες» απόψεις για το ζήτημα αυτό.
Ασφαλώς, δεν ζούμε κάποιο πρωτόγνωρο φαινόμενο, ούτε καν ως προς το μέγεθός του. Ζήσαμε και μεγαλύτερες εξάρσεις του φαινομένου.
Σε ό,τι με αφορά, θα εξακολουθώ, αντί να παρακολουθώ το φαινόμενο ως αποτέλεσμα, να προσπαθώ να κατανοήσω τι είναι εκείνο που το παράγει. Και δεν αναφέρομαι τι είναι εκείνο που παράγει το μεταναστευτικό φαινόμενο γενικώς, μα τι είναι εκείνο που παράγει το μεταναστευτικό φαινόμενο στη τρέχουσα μορφή του, που δεν έχει και πολλά κοινά με άλλες παλαιότερες (αναφέρομαι πριν κάποιες δεκαετίες) εκδοχές του.
Πάντα σύμφωνα με την προσωπική μου αντίληψη των πραγμάτων, αυτό το οποίο τίθεται μπροστά μου ως ένα περίγραμμα της πραγματικότητας της σχετικής με το ζήτημα αυτό, είναι η ακόλουθη κατάσταση των πραγμάτων :
Πρώτον, έχουμε ένα φαινόμενο με το οποίο τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση (ως «επίσημη» θέση) όσο και η χώρα μας, το οποίο αντιμετωπίζεται στις συνέπειές του και όχι στις αιτίες του. Για την ακρίβεια δεν υπάρχει καμία αναφορά στις αιτίες, και ασφαλώς, εν προκειμένω, αιτία δεν αποτελεί η άρνηση της Τουρκίας να κρατήσει αυτή τη λαοθάλασσα των μεταναστών στη χώρα της , διότι οι μετανάστες αυτοί δεν είναι Τούρκοι μα από άλλες χώρες της Αφρικής και Ασίας που απλώς φιλοξενούνται προσωρινά στην Τουρκία. Η Τουρκία, απλώς διαπίστωσε πως ξαφνικά οι άνθρωποι αυτοί μπορούν να αποτελούν ένα θαυμάσιο εργαλείο στα χέρια της ώστε να απειλεί την Ευρώπη με το να της στείλει ξαφνικά μερικά εκατομμύρια μεταναστών πέραν όσων έχει ήδη στείλει.
Δεύτερον, ως συνέπεια του ανωτέρω πρώτου σημείου, αποτελεί το γεγονός πως δεν γίνεται κανενός είδους παρέμβαση στις χώρες καταγωγής των ανθρώπων αυτών, διότι δεν υπάρχει μονάχα το ζήτημα πώς φτάνουν εδώ (ή στην Τουρκία ή στη Λιβύη) μα και πώς περνάνε με σχετική άνεση τα σύνορα των δικών τους χωρών, ίσως και με την ανοχή των κυβερνήσεών τους.
Τρίτον υπάρχει οργάνωση στις κινήσεις τους από τις χώρες καταγωγής τους έως τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενίοτε δε, αυτές οι μετακινήσεις γίνονται κατά χιλιάδες (το είδαμε πριν κάποιους μήνες στη Κεντρική Αμερική με το κομβόι των χιλιάδων μεταναστών να οδεύουν προς τα σύνορα των ΗΠΑ διασχίζοντας συντεταγμένα την μια μετά την άλλη τις χώρες της Κεντρικής Αμερικής), παρόλα όμως αυτά, με αξιοσημείωτη τάξη και κυρίως με κοινή κατεύθυνση, ως εάν να υπάρχει μια αόρατη ηγεσία τόσο σε επίπεδα τοπικά (ανάλογα με τη χώρα που διαβαίνουν έως να φτάσουν στην επιθυμητή χώρα – προορισμό), όσο όμως και συνολικά.
Τέταρτον, υπάρχει μια εμφανέστατη υπόθαλψη των άνω πληθυσμιακών μετακινήσεων εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία καταγγέλλει κάθε μέτρο εκ μέρους των χωρών μελών της, που στοχεύει στο να αποθαρρυνθούν αυτές οι ροές προς τις χώρες αυτές, ενώ την ίδια στιγμή, υποτίθεται ότι λαμβάνει μέτρα για το φαινόμενο, μέτρα που μάλλον έχουν να κάνουν με το τι θα γίνει με όσους κατορθώνουν να φτάσουν σ’ αυτή παρά μέτρα που να αποθαρρύνουν το φαινόμενο αυτό και πολύ περισσότερο, μέτρα που να σταματάνε το φαινόμενο στα σύνορα των χωρών προέλευσης αυτών των μεταναστών.
Πέμπτον, υπάρχει το ζήτημα της νομιμότητας και της διάκρισης μεταναστών, παράνομων μεταναστών και προσφύγων. Για να το πούμε ευθέως, δεν υπάρχει στην πράξη καμία σοβαρή διάκριση ως προς το ζήτημα της νομιμότητας (ακόμα και ο χαρακτηρισμός «παράνομος» μετανάστης έχει καταργηθεί), ενώ επίσης συχνά βαφτίζονται όλοι «πρόσφυγες». Όχι δε μονάχα αυτό, μα έχοντας υπόψη και τα ανωτέρω που επισημάνθηκαν, εδώ βρισκόμαστε μπρος σε ένα ξεκάθαρο εμπόριο ανθρώπων, ένα σύγχρονο φαινόμενο δουλεμπορίας, όχι μονάχα μπρος στα μάτια της Ευρώπης μα και να το ανέχεται σε βαθμό ώστε να δημιουργούνται και σοβαρά ερωτήματα κατά πόσο ενέχεται ή όχι στην όλη διαδικασία. Όμως, μέσα σ’ αυτή την ισοπέδωση των πάντων, πλήττεται και η νόμιμη (και επιθυμητή) μετανάστευση, εκείνη δηλαδή, που γίνεται αφ’ ενός μεν σύμφωνα με όσα προβλέπουν τα εθνικά δίκαια μα και το διεθνές δίκαιο, και αφ’ ετέρου σύμφωνα με κακώς σχεδιασμένες μεταναστευτικές πολιτικές, οι οποίες απαντούν στο ερώτημα πόσους μετανάστες χρειάζεται η χώρα, ποιων ειδικοτήτων και με ποιες προϋποθέσεις.
Αν όλα τα ανωτέρω ερωτήματα έχουν κάποιο αξιόλογο περιεχόμενο, τίθεται το αμέσως επόμενο ερώτημα : Γιατί όλα αυτά; Γιατί να συμβαίνει ό,τι παρατίθεται στο κάθε ερώτημα χωριστά ως πραγματικότητα μα και για το σύνολο των ερωτημάτων; Και κυρίως : ποιοι έχουν πραγματικό συμφέρον από το φαινόμενο αυτό, που εκτός των άλλων, όπως είπαμε, μπορεί χωρίς υπερβολή να θεωρηθεί και ως μια σύγχρονη μορφή δουλεμπορίου; Και όταν λέμε «συμφέρον», δεν εννοούμε από την παρουσία αυτών των ανθρώπων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μα και από την απουσία τους από τις ίδιες τους τις χώρες. (Το «συμφέρον» εδώ, είναι τόσο εμφανές, ώστε να παραλείψω την οποιαδήποτε πρόσθετη αναφορά σ’ αυτό). Όμως, σ’ αυτά τα «γιατί», τηρείται σιωπή ιχθύος και όχι τυχαία. Μάλιστα πηγαίνοντας και ένα βήμα παραπέρα, πρέπει να δούμε και τη μεγάλη εικόνα, που υπερβαίνει κι αυτή την περιοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ας μη ξεχνάμε, πως ό,τι συντελείται σε παγκόσμια κλίμακα, και το μεταναστευτικό ήδη διεκδικεί τον τίτλο μιας παγκόσμιας εξέλιξης, συντελείται στα πλαίσια των αξιώσεων του ισχύοντος καθεστώτος της Παγκόσμιας Τάξης Πραγμάτων, η οποία να θυμίσουμε πως ακούει στο όνομα «Νεοφιλελευθερισμός». «Πολυπολιτισμικότητα» και κατάργηση των εθνικών (κρατικών) συνόρων, εν ονόματι μιας «ενιαίας», «παγκόσμιας» και χωρίς σύνορα οικονομίας και αγοράς, αποτελεί τον πυρήνα των επιδιώξεών του. Η εκμετάλλευση του πόθου των λαών των φτωχότερων χωρών, η εργαλειοποίηση αυτού του πόθου με την παράλληλη δημιουργία ψευδαισθήσεων περί της υποστήριξης αυτού του πόθου και των επιδιώξεών τους, όχι μέσω της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης των δικών τους χωρών μα μέσω της απόδρασης απ’ αυτές και της με κάθε τρόπο και μέσο, οι χώρες ηγέτες της Νεοφιλελεύθερης Παγκόσμιας Τάξης, είναι ακριβώς εκείνες που υποθάλπουν αυτό το τσουνάμι των παγκόσμιων μεταναστευτικών ροών, παραβιάζοντας ενίοτε ευθέως τις ίδιες τις εθνικές τους νομοθεσίες για το ίδιο αυτό ζήτημα.
Βεβαίως, ο καθείς μπορεί να έχει τις δικές του απαντήσεις ή ακόμα και τα δικά του ερωτήματα, που να μην έχουν καμία σχέση με όσα εδώ παρατίθενται. Όπως όμως και να έχει το πράγμα, θεωρώ ότι οι άνω τοποθετήσεις, εκφράζουν ένα προβληματισμό που μπορώ να πω, πως πιθανώς να μην είναι και τόσο περιορισμένης αποδοχής.