Μεγάλες μορφές: Αλέξανδρος Παπάγος

Ο Αρχιστράτηγος, ο Στρατάρχης, ο Πρωθυπουργός

Φωτογραφία από: sansimera
Ο Αλέξανδρος Παπάγος (Αθήνα, 9 Δεκεμβρίου 1883 – Αθήνα, 4 Οκτωβρίου 1955) ήταν Έλληνας αξιωματικός του στρατού και πολιτικός που διετέλεσε Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού (1936 – 1941), Αρχιστράτηγος των ελληνικών δυνάμεων κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο (1940 – 1941) και κατά την περίοδο 1949 – 1951 καθώς και Πρωθυπουργός της Ελλάδας κατά την περίοδο 1952 – 1955.
Μεγάλωσε στην Αθήνα σε εύπορη οικογένεια που διατηρούσε στενές σχέσεις με την βασιλική οικογένεια. Φοίτησε σε στρατιωτικές σχολές των Βρυξελλών και του Υπρ και κατετάγη στον ελληνικό στρατό ως Ανθυπίλαρχος το 1906. Την περίοδο 1910 – 1912 τοποθετήθηκε υπασπιστής του Ελευθερίου Βενιζέλου και εν συνεχεία έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις των Βαλκανικών Πολέμων ως Υπίλαρχος και Διαγγελέας του Αρχιστράτηγου διαδόχου Κωνσταντίνου.
Μετά τους βαλκανικούς πολέμους υπηρέτησε σε διάφορες επιτελικές θέσεις για να παραιτηθεί από το στράτευμα το 1917 με την επιστροφή του Ελευθερίου Βενιζέλου στην εξουσία, οπότε και εξορίστηκε. Επανήλθε μετά την εξορία του Βενιζέλου υπηρετώντας στην Μεραρχία Ιππικού για να αποστρατευθεί, πάλι, μετά το Κίνημα Λεοναρδόπουλου – Γαργαλίδη. Επέστρεψε, οριστικά, το 1926 ως συνταγματάρχης για να προηχθή το 1930 σε Υποστράτηγο και το 1935 σε Αντιστράτηγο αναλαμβάνοντας εν τω μεταξύ Διοικητής της ταξιαρχίας Ιππικού Λάρισας, Yπαρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού, Επιθεωρητής Ιππικού του Γ.Ε.Σ. και δοικητής των Α΄ και Γ΄ Σωμάτων Στρατού.
Μετά το κίνημα του 1935 ο Παπάγος μαζί με τον υποναύαρχο Δ. Οικονόμου (αρχηγού ΓΕΝ) και τον υποστράτηγο αεροπορίας Γ. Ρέππα (αρχηγού ΓΕΑ) επέδωσαν έντονο διάβημα στον πρωθυπουργό Παναγή Τσαλδάρη για την διεξαγωγή δημοψιφήσματος σχετικά με το πολιτειακό εξαναγκάζοντας έτσι σε παραίτηση την κυβέρνηση Τσαλδάρη. Στην κυβέρνηση Κονδύλη που σχηματίστηκε αμέσως μετά ο Παπάγος ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο των στρατιωτικών διατηρώντας το και στην επόμενη κυβέρνηση Δεμερτζή.
Με την άνοδο του Μεταξά στην πρωθυπουργία ο Αλέξανδρος Παπάγος τοποθετήθηκε αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού συμβάλλοντας σημαντικά στην οργάνωση της αμυντικής γραμμής του ελληνικού κράτους για τον επερχόμενο πόλεμο. Κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο διετέλεσε Αρχιστράτηγος του ελληνικού στρατού. Κατά την γερμανική κατοχή παρέμεινε στην Αθήνα συμμετέχοντας σε αντιστασιακές οργανώσεις και χωρίς να διατηρήσει σχέσεις με το κατοχικό καθεστώς. Το 1943 συνελήφθη και οδηγήθηκε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία.
Με την επιστροφή του στην Ελλάδα ανέλαβε χρέη αυλάρχη του Βασιλιά Παύλου και στις 19 Ιανουαρίου του 1949 επανήλθε για τελευταία φορά στο στράτευμα αναλαμβάνοντας την Γενική Αρχηγία των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, με στόχο την οριστική επικράτηση του εθνικού στρατού έναντι του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Για την δράση του αυτή τιμήθηκε με τον τίτλο του Στρατάρχη, τίτλος που απονεμήθηκε για πρώτη φορά σε Έλληνα στρατιωτικό.
Η επιτυχής έκβαση του στρατιωτικού εγχειρήματος προσέδωσε στο πρόσωπό του κύρος που σε συνδυασμό με την ρήξη των σχέσεών του με το παλάτι τον ώθησε, τον Μάϊο του 1951, να δηλώσει αιφνιδιαστικά την κάθοδό του στην πολιτική σκηνή και την ίδρυση του νέου πολιτικού κόμματος του Ελληνικού Συναγερμού. Στις εκλογές του 1951 συγκέντρωσε 36,53% καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση χωρίς, όμως, να κατορθώσει να σχηματίσει κυβέρνηση. Στις εκλογές του 1952 συγκέντρωσε 49,22% και σχημάτισε την ομώνυμη κυβέρνηση, η οποία διήρκησε μέχρι το 1955, οπότε και απεβίωσε.
Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του σημειώθηκε σημαντική ανάπτυξη στους οικονομικούς τομείς και πραγματοποιήθηκαν αρκετές μεταρρυθμίσεις ενώ σημαντική ήταν η συμβολή του στην ανακίνηση του κυπριακού ζητήματος. Κατά τους τελευταίους μήνες της διακυβέρνησής του ασθένησε με αποτέλεσμα να αναπληρώνεται στα καθήκοντά του.
Σήμερα μια περιοχή της Αθήνας (Παπάγου) φέρει το όνομά του.
Θάνατος και παρασκήνιο διαδοχής
Ο Στρατάρχης Παπάγος πέθανε στις 4 Οκτωβρίου 1955 τη νύχτα, μετά από σύντομη ασθένεια, ενώ ήταν ακόμη Πρωθυπουργός. Ο θάνατός του προκάλεσε εθνικό και πολιτικό πρόβλημα.
Το μεν εθνικό αφορούσε την έγκριση της έναρξης του ένοπλου αγώνα στην Κύπρο, (και που είχε ξεκινήσει ο Διγενής από την 1η Απριλίου του ίδιου έτους) και την ανάληψη εκ μέρους της Ελλάδας προσφυγών στον ΟΗΕ για την λύση του κυπριακού προβλήματος, παρά τις αντίθετες αγγλικές αξιώσεις. Το δε πολιτικό αφορούσε το θέμα διαδοχής του στην πρωθυπουργία.
Αναμενόταν ότι ως διάδοχός του στην ηγεσία του Ελληνικού Συναγερμού και, κατά φυσικό επακόλουθο, στην πρωθυπουργία θα επιλεγόταν ένας από τους δύο αντιπροέδρους της τελευταίας κυβερνήσεώς του, Στ. Στεφανόπουλο και Π. Κανελλόπουλο. Ωστόσο, χωρίς να περιμένει την επιλογή της κοινοβουλευτικής ομάδας του -ακέφαλου πλέον- Ελληνικού Συναγερμού, ο Βασιλιάς Παύλος διόρισε πρωθυπουργό τον Κ. Καραμανλή. Το έτος 1958 δημοσίευμα στην εφημερίδα “Νεολόγος Πατρών” φ.21.12.1958 ανέφερε ότι, πριν από την επιλογή του, ο Κ. Καραμανλής είχε υπογράψει ειδικό μυστικό μνημόνιο δεσμεύσεων, με το οποίο δεσμευόταν έναντι των Άγγλων και των Αμερικανών για την πολιτική που θα ακολουθούσε στο Κυπριακό.
Διαβάστε περισσότερα ΕΔΩ