Η Δύση επιδίωξε και πέτυχε την ανατροπή του Καντάφι, ανοίγοντας τον δρόμο για το «Ισλαμικό κράτος» και τους δουλέμπορους που λυμαίνονται τη χώρα. Οταν στις αρχές του 2011 η διεθνής κοινότητα αποφάσισε να δώσει το τελειωτικό «χτύπημα» στο καθεστώς του Μουαμάρ Καντάφι, αναγνωρίζοντας τους επαναστάτες της Βεγγάζης ως «νόμιμους εκπρόσωπους του λαού» κι εξαπολύοντας τη ΝΑΤΟϊκή επίθεση -με τη συνδρομή «πρόθυμων» Αράβων- στόχος υποτίθεται ότι ήταν η δημιουργία μιας Λιβύης-πρότυπο εκδημοκρατισμού, στο πλαίσιο της «αραβικής άνοιξης» και του αμερικανικού δόγματος περί «οικοδόμησης εθνών» (το περιώνυμο «nation building»).
Τέσσερα χρόνια μετά, η Λιβύη χαρακτηρίζεται με τη… βούλα πια «αποτυχημένο κράτος» (failed state). Μια χώρα «ξέφραγο αμπέλι», βυθισμένη στο χάος του εμφυλίου και κατακερματισμένη σε «θύλακες», ως «λάφυρο» δύο αντίπαλων κυβερνήσεων (η μία με έδρα την Τρίπολη και η άλλη το Τομπρούκ, που έχει αναγνωριστεί ως η νόμιμη από τον ΟΗΕ), του διχασμένου στρατεύματος, αλλά κι εκατοντάδων ένοπλων ομάδων. Αυτές διαφέρουν σε ιδεολογία, επιδιώξεις και έξωθεν υποστηρικτές. Απαρτίζονται κυρίως από αυτονομιστές, φεντεραλιστές, κοσμικούς ή ισλαμιστές. Οι μεγαλύτερες έχουν συνταχθεί με τα δύο αντίπαλα κέντρα εξουσίας και μάχονται μεταξύ τους, έχοντας ανοίξει παράλληλα «μέτωπο» με τον νέο κοινό εχθρό: το πανίσχυρο «Ισλαμικό κράτος» (Ι.Κ.).
Εκμεταλλευόμενη το χάος, η εξτρεμιστική σουνιτική οργάνωση έχει επεκτείνει τη δράση της από το Ιράκ και τη Συρία έως τη Βόρεια Αφρική, δημιουργεί έτσι το δικό της «τρίγωνο» αστάθειας στον Νότο της Μεσογείου. Από τις αρχές του 2015 έχει εντατικοποιήσει μάλιστα τη δράση της στα λιβυκά εδάφη.
Τον Φεβρουάριο το Ι.Κ. έδωσε στη δημοσιότητα βίντεο με τους αποκεφαλισμούς 21 Αιγύπτιων κοπτών, με φόντο τα λιβυκά παράλια – ωθώντας έτσι το Κάιρο σε αεροπορικές επιδρομές κατά θέσεων της οργάνωσης στη γειτονική Λιβύη. Προχθές, κυκλοφόρησε έτερο βίντεο φρίκης, με αποκεφαλισμούς και εκτελέσεις περίπου 30 χριστιανών μεταναστών από την Αιθιοπία.
Δύο σύγχρονες γάγγραινες
Αυτές άλλωστε οι δύο «γάγγραινες» -το σύγχρονο δουλεμπόριο και το Ι.Κ.- φαίνεται ότι είναι οι μοναδικοί μέχρι σήμερα πραγματικά «κερδισμένοι» από το λιβυκό χάος, που εκτυλίσσεται τα τελευταία χρόνια μπροστά στα «στραβά μάτια» της Δύσης. Ομως αυτό «έχει αρχίσει πια να μας επηρεάζει άμεσα», παρατηρεί στο πρακτορείο Bloomberg ο Ματία Τοάλντο, ειδικός αναλυτής στο ινστιτούτο European Council on Foreign Relations.. «Κατά πρώτον», εξηγεί, «έχει να κάνει με την ενεργειακή ασφάλεια» «δεύτερον, έχει να κάνει με τις μεταναστευτικές ροές και τρίτον, συνιστά μια πιο άμεση τρομοκρατική απειλή για την Ευρώπη, απ’ ό,τι συνιστά η Συρία».
Προς το παρόν, η λύση αναζητείται μέσω διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ μεταξύ των δύο λιβυκών κέντρων εξουσίας: της Τρίπολης (πρόκειται για τον προ των περσινών εκλογών διορισμένο κυβερνητικό συνασπισμό ισλαμικών ομάδων) και του Τομπρούκ (κυρίως πρώην αξιωματούχοι του καθεστώτος Καντάφι, κοσμικοί, φεντεραλιστές και τμήμα του στρατεύματος).
Επικεφαλής των μεσολαβητικών προσπαθειών για τον σχηματισμό εθνικής κυβέρνησης έχει αναλάβει ο Ισπανός διπλωμάτης Μπερναντίνο Λεόν. Παρ’ όλα αυτά, τα χρονικά περιθώρια στενεύουν. Την περασμένη εβδομάδα, ο στρατιωτικός διοικητής του Τομπρούκ δήλωνε ότι στοιχηματίζει πια «σε μια στρατιωτική λύση». Ηδη, η Ιταλία έχει δηλώσει πρόθυμη να ηγηθεί, με εντολή του ΟΗΕ, μιας αποστολής στη χώρα.